سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد

معبودی, آویده, حیدری, محدثه, شیوا, آتنا, ابراهیمی نژاد, مهتاب. (1396). بررسی آگاهی کارورزان دانشکده پزشکی ساری و بابل از پریودنتیت در سال 93-1392. , 41(3), 263-272. doi: 10.22038/jmds.2017.9227
آویده معبودی; محدثه حیدری; آتنا شیوا; مهتاب ابراهیمی نژاد. "بررسی آگاهی کارورزان دانشکده پزشکی ساری و بابل از پریودنتیت در سال 93-1392". , 41, 3, 1396, 263-272. doi: 10.22038/jmds.2017.9227
معبودی, آویده, حیدری, محدثه, شیوا, آتنا, ابراهیمی نژاد, مهتاب. (1396). 'بررسی آگاهی کارورزان دانشکده پزشکی ساری و بابل از پریودنتیت در سال 93-1392', , 41(3), pp. 263-272. doi: 10.22038/jmds.2017.9227
معبودی, آویده, حیدری, محدثه, شیوا, آتنا, ابراهیمی نژاد, مهتاب. بررسی آگاهی کارورزان دانشکده پزشکی ساری و بابل از پریودنتیت در سال 93-1392. , 1396; 41(3): 263-272. doi: 10.22038/jmds.2017.9227

بررسی آگاهی کارورزان دانشکده پزشکی ساری و بابل از پریودنتیت در سال 93-1392

مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد
مقاله 7، دوره 41، شماره 3، مهر 1396، صفحه 263-272    اصل مقاله (555.95 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22038/jmds.2017.9227
نویسندگان
آویده معبودی1؛ محدثه حیدری2؛ آتنا شیوا* 3؛ مهتاب ابراهیمی نژاد4
1استادیار، گروه پریودنتیکس، مرکز تحقیقات دیابت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران
2استادیار، مرکز تحقیقات ایمپلنت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران
3استادیار، گروه پاتولوژی دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران
4دستیار تخصصی گروه ارتودنسی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی پزشکی شیراز، ایران
چکیده
مقدمه: پزشکان در بسیاری از موارد اولین گروهی هستند که بیماران به آن ها مراجعه می کنند لذا نقش مهمی در راهنمایی و هدایت بیماران در مورد بیماری های دهان و دندان دارند. ارتباط پزشکان و دندانپزشکان جهت ارﺟﺎع ﻣﻨﺎﺳــﺐ و ﺑــﻪ ﻣﻮﻗــﻊ ﺑﻴﻤــﺎران، تشخیص و درمان بیماری های دهان اجتناب ناپذیر است. این مطالعه با هدف بررسی آگاهی کارورزان دانشکده پزشکی ساری و بابل از بیماری های پریودنتال در سال 93-1392 انجام گردید.
مواد و روش ها: این مطالعه توصیفی-تحلیلی، بر روی 80 کارورز دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهرستان  ساری و  بابل که در سال 93-1392 مشغول به تحصیل بودند انجام شد. پرسشنامه ای در خصوص ماهیت، ریسک فاکتورهای بیماری های پریودنتال و ارتباط برخی بیماری های سیستمیک و بیماری های پریودنتال با توجه به مقالات موجود در این زمینه طراحی شد. روایی محتوا و ظاهری آن مورد پذیرش دو متخصص پریودانتیکس قرار گرفت. جهت اندازه گیری پایایی پرسشنامه از روش Test-Retest استفاده شد و ضریب همبستگی اسپیرمن 8/0 به دست آمد. اطلاعات با استفاده از نرم افزار آماری SPSS با ویرایش 20 و آزمون هایX2 و تست دقیق فیشر، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت 5/0P-value ≤ به عنوان معنی دار در نظر گرفته شد.
یافته ها: این مطالعه بر روی37 کارورز (25/46 درصد) دانشکده پزشکی ساری (53 درصد زن و 47 درصد مرد) و 43 کارورز (75/53 درصد) دانشکده پزشکی بابل (51 درصد زن و 49 درصد مرد)، انجام شد. میانگین نمره آگاهی کلی از پرسشنامه بیماری پریودنتال در دانشجویان ساری، 20/3±27/6 (متوسط) و بابل، 23/5±00/12(خیلی خوب) امتیاز بود که این تفاوت از نظر آماری معنی دار بود (0001/0 <(P.
نتیجه گیری: با توجه به اهمیت پیشگیری از بیماری های مرتبط دهان و دندان، آموزش بیشتر دانشجویان پزشکی و برنامه ریزی جهت اطلاع رسانی عمومی در زمینه بیماری های دهان به خصوص بیماری های پریودنتال ضروری به نظر می رسد.
کلیدواژه‌ها
بیماری پریودنتال؛ آگاهی؛ کارورزان پزشکی؛ بیماری های سیستمیک
اصل مقاله

مقدمه

پریودنتیت یک بیماری چند عاملی (Multifactorial) التهابی است که ناشی از بیوفیلم دندانی بوده، پاسخ ایمنی و تولید سایتوکائین ها را برانگیخته، منجر به تخریب ساختمان های حمایت کننده دندان و سرانجام از دست دادن دندان می شود.(3-1) پریودنتیت یکی از شایع ترین بیماری های مزمن شناخته شده انسان است که شیوع آن از 60-10 درصد در بالغین بسته به معیار های تشخیصی گزارش شده است.(4)

 عامل اولیه پریودنتیت میکروب های زیر لثه ای بوده واز ریسک فاکتورهای اصلی آن می توان ژنتیک، استرس و سیگار را نام برد.(5) میکروب های زیر لثه ای و تولیدات آن ها از قبیل لیپوپلی ساکارید ((LPS و همچنین مدیاتورهای التهابی تولید شده در افراد مبتلا به پریودنتیت از طریق اپیتلوم سالکوس لثه که غالبا زخمی و از هم گسیخته است، به راحتی به بافت پریودنتال و جریان خون راه می یابند.(7و6) علاوه بر آن، رویارویی سیستمیک فرد با این عوامل نیز باعث ایجاد یک پاسخ عروقی قوی می شود.(8) این پاسخ میزبان ممکن است در برگیرنده مکانیسم مسئول در زمینه ارتباط واکنش بین عفونت پریودنتال و انواع اختلالات سیستمیک باشد.(8-6)

در سال 1996 واژه Periodontal medicine جهت بیان ارتباط دو طرفه بین پریودنتیت و برخی بیماری های سیستمیک معرفی شد.(9) مطالعات نشان داده اند که پریودنتیت با برخی بیماری های سیستمیک از جمله دیابت(13-10)، بیماری های قلبی-عروقی(15و14)، اختلالات تنفسی(17و16)، برخی مشکلات دوران بارداری از قبیل زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، محدودیت رشد و پره اکلامپسی(20-18) و سکته مغزی(23-21) ارتباط دارد. پزشکان در بسیاری از موارد اولین گروهی هستند که بیماران با آن ها مواجه می شوند و نقش مهمی در راهنمایی و هدایت بیماران در مورد بیماری های دهان و دندان دارند. متاسفانه آموزش پزشکان عمومی در دوران تحصیل در این زمینه بسیار ناچیز می باشد.(24) در جستجوی مقالاتی که تا سال 2014 انجام شد، تنها یک مقاله در هند یافت شد که آگاهی کارورزان پزشکی را در مورد پریودنتیت بررسی کرده بود.(25) با توجه به وجود تنها یک مطالعه و عدم وجود مطالعه مشابه در ایران و با ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺸﺨﻴﺺ، درﻣﺎن زودﻫﻨﮕﺎم، ارﺟﺎع ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻴﻤﺎران مبتلا به پریودنتیت توسط پزشکان، بر آن شدیم تا این مطالعه را با هدف بررسی آگاهی کارورزان دانشکده پزشکی ساری و بابل از پریودنتیت در سال
93-1392 انجام دهیم.

مواد روش ها

این مطالعه توصیفی-تحلیلی، بر روی 80 کارورز دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی  ساری و  بابل که در سال 93-1392 مشغول به تحصیل بودند، با روش سرشماری انجام شد. در این مطالعه پرسشنامه ای در خصوص ماهیت، ریسک فاکتورها و ارتباط برخی بیماری های سیستمیک و بیماری های پریودنتال و ارجاع به موقع آن ها به دندانپزشک با توجه به مقالات موجود در این زمینه طراحی شد. سپس از نظر روایی محتوا مورد نقد دو متخصص پریودانتیکس قرار گرفت و در نهایت پس از اعمال تغییرات مورد پذیرش قرار گرفت. جهت بررسی پایایی پرسشنامه از روش Test-Retest استفاده شد. در ابتدا یک مطالعه مقدماتی بر روی 30 نفر انجام شد و برای بار دوم، یک هفته بعد، اعضای همان گروه مطالعه مقدماتی، مورد پرسشگری همان سوالات قرارگرفتند. ضریب همبستگی اسپیرمن، بین پاسخ های اولیه و ثانویه محاسبه و برابر 8/0 به دست آمد، لذا مشخص شد پرسشنامه از پایایی نسبتاً مناسبی برخوردار است. پرسشنامه از دو قسمت عمده تشکیل شده بودکه قسمت اول شامل اطلاعات دموگرافیک بورد، قسمت دوم دارای 9 سوال مربوط به آگاهی دانشجویان در زمینه های مورد بررسی بود. 7 سوال اول پرسشنامه بیش از یک گزینه صحیح داشت و 2 سوال نیز دارای پاسخ بله و خیر بود. از این 7 سوال، 3 سوال اول، در مورد شناخت بیماری پریودنتال و 4  سوال بعدی در مورد ریسک فاکتورهای بیماری پریودنتال بود. که در مورد 2 سوال آخر با پاسخ بلی/خیر، در مورد آگاهی از پرسیدن علائم بیماری پریودنتال از بیماران مبتلا به برخی بیماری های سیستمیک و دیگری در مورد دریافت آموزش در حیطه بیماری های پریودنتال در طول دوران تحصیل شان بود.

پرسشنامه طراحی شده در اختیار کارورزان پزشکی ساری و بابل قرار گرفت و هدف از طراحی پرسشنامه برای آن ها توضیح داده شد و بعد از جلب رضایت آن ها درخواست گردید تا به پرسشنامه ها پاسخ دهند که در مجموع 20 پاسخ صحیح وجود داشت. در آنالیز داده ها اگر پاسخ دهندگان 4-0 پاسخ صحیح به سوالات می دادند میزان اطلاعات آنها ضعیف، اگر 8-5 پاسخ صحیح می دادند متوسط، 12-9 پاسخ صحیح خوب، 16-13 پاسخ درست خیلی خوب و در صورتی که 20-17 پاسخ صحیح به سوالات می دادند، میزان اطلاعات آنها، عالی، در نظر گرفته می شد.(26) اطلاعات با استفاده از نرم افزار آماری SPSS با ویرایش 20 و آزمون های X2، تست دقیق فیشر، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و 05/0P< معنی دار تلقی  گردید.

یافته ها

این مطالعه بر روی 80 کارورز دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی  ساری و  بابل، که 37 نفر از آنها (25/46 درصد) کارورز دانشکده پزشکی ساری (53 درصد  زن و 47 درصد  مرد) و 43 نفر (75/53 درصد) کارورز دانشکده پزشکی بابل (51 درصد زن و 49 درصد مرد) بودند، انجام شد. میانگین نمره آگاهی کلی از پرسشنامه بیماری پریودنتال در دانشجویان ساری 20/3±27/6 امتیاز (متوسط) و بابل 23/5±00/12 (خیلی خوب) امتیاز بود که این تفاوت از نظر آماری معنی دار بود (0001/0<(P. به طور کلی در نمودار 1، توزیع سطح آگاهی دانشجویان ساری و بابل  نشان داده شده است.


 

 

درصد

نمودار 1 : توزیع فراوانی سطح آگاهی دانشجویان در دو دانشگاه بابل و ساری

 

 

 

 


در جدول 1، توزیع فراوانی مطلق پاسخ های افراد مورد مطالعه به سئوالات آورده شده است. این جدول نشان داد که در کل افراد مورد بررسی، دامنه پاسخ صحیح به سئوالات از حداقل صفر درصد مربوط به سوال 6، تا حداکثر 70 درصد پاسخ صحیح به سوال شماره 3 بود. در میان کارورزان ساری حداقل درصد پاسخ صحیح صفر درصد به سئوال 6 و حداکثر 9/72  درصد  به سئوال شماره 3 و برای کارورزان بابل، حداقل صفر درصد به سئوال 6 و حداکثر 5/67  درصد به سئوال 3 و 5 به دست آمد.

همچنین جدول 2 که مرتبط با سوال شماره 8 و 9 می باشد نشان داد که  26 نفر (3/70 درصد) از کارورزان ساری و 14 نفر (6/32 درصد) از دانشجویان بابل از بیماران در مورد بیماری پریودنتال پرسش به عمل می آورند (مرتبط با سوال 8) که این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود (002/0=P) (نمودار 1). در مجموع 3 نفر از دانشجویان در دانشکده ساری  و 3 نفر در بابل در ارتباط با بیماری پریودنتیت آموزش دیده بودند (مرتبط با سوال 9)، که این تفاوت از لحاظ آماری  معنی دار نبود (999/0=P).

 


 

 

 

جدول 1 : توزیع فراوانی پاسخ های صحیح به سوالات پرسشنامه  در دو گروه از دانشجویان

 سوالات

گروه کارورزان

کل

آماره کای-دو

مقدار احتمال

  

ساری

بابل

  

سوال اول:

پریودنتیت چگونه بیماری است؟

جواب نادرست

تعداد (درصد)

33(2/89)

40(1/93)

2/96

نادرست

366/0

698/0

  

جواب درست

تعداد (درصد)

4(8/10)

3(9/6)

8/3

درست

  

سوال دوم:

باکتری­های Superimpose شده و یا مسئول در بیماری پریودنتیت، بیشتر از چه نوعی می­باشند؟

جواب نادرست

تعداد (درصد)

35(5/94 )

22(1/51 )

2/71

نادرست

314/18

0009/0

  

جواب درست

تعداد (درصد)

2(5/5 )

21(8/48 )

8/28

درست

      

سوال سوم:

کدامیک از علل پریودنتیت می­باشد؟

جواب نادرست

تعداد (درصد)

10(1/27 )

14(5/32 )

30

نادرست

290/0

632/0

  

جواب درست

تعداد (درصد)

27(9/72 )

29(5/67 )

70

درست

      

سوال چهارم:

کدام ریسک فاکتور پریودنتیت است؟

جواب نادرست

تعداد (درصد)

32(4/86)

19(1/44 )

7/63

نادرست

399/15

0009/0

  
 

جواب درست

تعداد (درصد)

5(5/13 )

24(8/55 )

3/36

درست

  

سوال پنجم:

کدام گزینه در ارتباط با بیماری­های سیستمیک و پریودنتیت صحیح است؟

جواب نادرست

تعداد (درصد)

27(9/72 )

14(5/32 )

2/51

نادرست

001/13

0009/0

  

جواب درست

تعداد (درصد)

10(1/27 )

29(5/67 )

7/48

درست

  

سوال ششم:

بیماری پریودنتال به عنوان ریسک فاکتور برای کدام بیماری یا بیماری­های سیستمیک به حساب می­آید؟ (بیش از یک گزینه می­تواند صحیح باشد)

جواب نادرست

تعداد (درصد)

37(0/100 )

43(0/100 )

100

نادرست

-

-

  

 

  

سوال هفتم:

کدام گزینه در رابطه با ارجاع افراد مبتلا به بیماری سیستمیک به دندانپزشک صحیح می باشد؟

جواب نادرست

تعداد (درصد)

27 (9/72 )

20(5/46 )

7/58

نادرست

746/5

023/0

  

جواب درست

تعداد (درصد)

10(1/27 )

23(5/53 )

 

3/41

درست

 

 

  

 


 

 

جدول 2 : آزمون کای-دو جهت بررسی اختلاف نسبت جواب­های بلی و خیر در دو گروه از دانشجویان

 

گروه

آماره کای-دو

مقدار احتمال

ساری

بابل

سوال از بیمار در مورد پریودنتیت

خیر

تعداد

11

29

34/11

002/0

درصد

30/0

67/0

بلی

تعداد

26

14

درصد

70/0

33/0

دریافت آموزش در طول تحصیل

خیر

تعداد

34

40

037/0

99/0

درصد

92/0

93/0

بلی

تعداد

3

3

درصد

08/0

07/0
               

 

 


بحث

حفره دهان محل بسیاری از بیماری های عفونی و التهابی است.(26) پریودنتیت بیماری التهابی بافت های حمایت کننده دندان می باشد که توسط میکروارگانیسم های خاص ایجاد می گردد و با تخریب وسیع لیگامان پریودنتال و استخوان آلوئولار به همراه تشکیل پاکت، تحلیل لثه و یا هر دو مشخص می شود.(27) تحقیقات نسبتاً کمی در ارتباط با آگاهی پزشکان در زمینه دندان و بیماری های دهان و نگرش آن ها به این مقوله وجود دارد. در مطالعه Mayra Gur(25) در هند مشخص گردید که فقط 12 درصد از پاسخ دهندگان اشاره کامل به بیان ارتباط دو طرفه بین پریودنتیت و بیماری های سیستمتیک داشتند که نشان دهنده آگاهی ضعیف کارورزان پزشکی در این زمینه می باشد که با مطالعه حاضر همخوانی دارد. در مطالعه Srinidhi(28) که بر روی 300 پزشک در ارتباط با بیماری های دهان انجام شد گزارش گردید پزشکان از عوارض سیستمیکی که به علت بیماری های دندان درمان نشده بودند آگاه بودند (01/0P<).

در سال 1996، واژه Periodontal Medicine جهت بیان دوطرفه بین پریودنتیت و برخی بیماریهای سیستمیک معرفی شده است.(29)در دهه های اخیر، بیماری های پریودنتال به عنوان یک عامل خطر برای زایمان زودرس شناخته شده است. از این رو، بررسی آگاهی ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی از ارتباط بین بیماری های پریودنتال و تولد زودرس مهم است. در مطالعه Tarannum و همکاران(30)، 133 پزشک، 135 دندانپزشک و 100 متخصص زنان وارد مطالعه شدند. 4/67 درصد دندانپزشکان، 4/56 درصد پزشکان عمومی و 63 درصد متخصص زنان، در سطح خوبی از آگاهی ارتباط بین بیماری های پریودنتال و زایمان زودرس نوزاد با وزن کم قرار داشتند. تلاش برای افزایش آگاهی مردم ممکن است در بهبود مراقبت های پیشگیرانه در دوران بارداری با ارزش باشد. در این مطالعه میانگین نمرات آگاهی دانشجویان بابل از ساری بیشتر بود که این اختلاف ممکن است به علت نوپا بودن دانشکده دندانپزشکی ساری و ارتباط کم بین دانشجویان پزشکی و دندانپزشکی باشد و یا در ارتباط با نوع پرسشنامه و یا ارائه متفاوت آموزش در دانشگاه های مربوطه باشد. نتایج این مطالعه با نتایج احمدی  متمایل(31) و ربیعی(32) و Sanchez(33) و Lewis(34) مشابه است. در این مطالعه بیش از 50 درصد از دانشجویان پزشکی آگاهی نامطلوبی در ارتباط با بیماری پریودنتال داشتند که این یافته با نتایج مطالعه احمدی(31) و چمنی(35) مطابقت داشته است. با توجه به اطلاعات کم دانشجویان پزشکی گذراندن دوره های آموزشی بیشتر در ارتباط با بیماری های پریودنتال براساس برخی مطالعات ضروری به نظر می رسد.(37و36) 5/7 درصد از دانشجویان موافق دریافت مباحثی در ارتباط با بهداشت دهان و دندان بودند؛ این درصد کم، نشانده دیدگاه بد دانشجویان برای سنگین شدن حجم دروس آن ها می باشد.

با توجه به این مسئله که در کشور ما اولین مسیر دسترسی بیمار به خدمات درمانی از طریق پزشک عمومی می باشد؛ پزشکان به علت معاینه حلق در خیلی موارد، فرصتی برای معاینه دهان پیدا می کنند؛ که این نکته برای کشف ضایعات دهانی بسیار مفید است.

در واقع اطلاعات و آگاهی کم پزشکان عمومی درباره بیماری دهان و یا تشخیص نادرست آنان می تواند عوارضی را بر بیمار تحمیل کند. در نتیجه لازم است دانشجویان پزشکی، به اطلاعات اولیه در خصوص بهداشت و سلامت دهان و دندان مجهز گردند، تا با بهبود نگرش به دنبال افزایش آگاهی، به سلامتی و بهداشت دهان و دندان بیمارانشان هم توجه نموده و با توصیه های لازم به آنان و ارجاع به موقع به دندانپزشک از بروز بیماری های دهان و دندان در آن ها پیشگیری شود.

نتیجه گیری

آموزش پزشکان در دوران تحصیل در زمینه بیماری پریودنتال متاسفانه بسیار ناچیز و نامطلوب می باشد. با توجه به ارتباط نزدیک بیماری های پریودنتال با برخی مشکلات سیستمیک آموزش دانشجویان پزشکی در این زمینه بسیار ضروری می باشد. لذا آموزش بیشتر دانشجویان پزشکی، برنامه ریزی جهت اطلاع رسانی عمومی در مورد بهداشت دهان و دندان به خصوص بیماری های پریودنتال ضروری به نظر می رسد.

تشکر و قدردانی

این مقاله برگرفته از پایان نامه تحقیقاتی به شماره 1005 مصوب دانشکده دندانپزشکی و معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مازندران می باشد. بدینوسیله نویسندگان این مقاله تشکر و امتنان خود را از پرسنل محترم واحد توسعه تحقیقات بالینی بیمارستان شهید بهشتی بابل و تمام دانشجویان دندانپزشکی و پزشکی که در این مطالعه ما رایاری نمودند ابراز می دارند.

مراجع
  1. Committee opinion no. 504: Screening and diagnosis of gestational diabetes mellitus. Obstetric Gynecol 2011; 118(3): 751-3.
  2. Barros SP, Offenbacher S. Modifiable risk factors in periodontal disease: Epigenetic regulation of gene expression inthe inflammatory response. Periodont 2000 2014; 64(1): 95-110.
  3. Jenabian N, Haghanifar S, Maboudi A, Bijani A. Clinical and radiographic evaluation of Bio-Gen with biocollagen compared with Bio-Gen with connective tissue in the treatment of class IIfurcation defects: A randomized clinical trial. J Appl Oral Sci 2013; 21(5): 422-9.
  4. Borgnakke WS, Ylostalo PV, Taylor GW, Genco RJ. Effect of periodontal disease on diabetes: Systematic review of epidemiologic observational evidence. J Periodontol 2013; 84(4): 135-52.
  5. Reynolds MA. Modifiable risk factors in periodontitis: At the intersection of aging and disease. Periodontol 2000 2014; 64(1): 7-19.
  6. Koromantzos PA, Makrilakis K, Dereka X, Offenbacher S, Katsilambros N, Vrotsos IA, et al. Effect of non-surgical periodontal therapy on C-reactive protein, oxidative stress, and matrix metalloproteinase (MMP)-9 and MMP-2 levels in patients with type 2 diabetes: A randomized controlled study. J Periodontol 2012; 83(1): 3-10.
  7. Chen L, Luo G, Xuan D, Wei B, Liu F, Li J, et al. Effects of non-surgical periodontal treatment on clinical response, serum inflammatory parameters, and metabolic control in patients with type 2 diabetes: A randomized study. J Periodontol 2012; 83(4): 435-43.
  8. Pradeep AR, Raghavendra NM, Sharma A, Patel SP, Raju A, Kathariya R, et al. Association of serum and crevicular visfatin levels in periodontal health and disease with type 2 diabetes mellitus. J Periodontol 2012; 83(5): 629-34.
  9. Agueda A, Echeverria A, Manau C. Association between periodontitis in pregnancy and preterm or low birth weight: Review of the literature. Med Oral Pathol Oral Cir Bucal 2008; 13(9): 609-15.
  10. Amiri AA, Maboudi A, Bahar A, Farokhfar A, Daneshvar F, Khoshgoeian HR, et al. Relationship between type 2 diabetic retinopathy and periodontal disease in Iranian adults. North Am J Med Sci 2014; 6(4): 190.
  11. Deschner J, Haak T, Jepsen S, Kocher T, Mehnert H, Meyle J, et al. Diabetes mellitus and periodontitis. Bidirectional relationship and clinical implications. A consensus document. Internist (Berl) 2011; 52(4):
    466-77.
  12. Sgolastra F, Severino M, Pietropaoli D, Gatto R, Monaco A. Effectivenessof periodontal treatment to improve metabolic control in patients with chronic periodontitis and type 2 diabetes: A meta-analysis of randomized clinical trials. J Periodontol 2013; 84(7): 958-73.
  13. Mirza BA, Syed A, Izhar F, Ali Khan A. Bidirectional relationship between diabetes and periodontal disease: review of evidence. J Pak Med Assoc 2010; 60(9): 766-8.
  14. Amoian B, Maboudi A, Abbasi V. A periodontal health assessment of hospitalized patients with myocardial infarction. Caspian J Intern Med 2011; 2(2): 234-9.
  15. Lam OL, Zhang W, Samaranayake LP, Li LS, McGrath C. A systematic review of the effectiveness of oral health promotion activities among patients with cardiovascular disease. Int J Cardiol 2011; 151(3): 261-7.
  16. Zhou X, Han J, Liu Z, Song Y, Wang Z, Sun Z. Effects of periodontal treatment on lung function and exacerbation frequency in patients with chronic obstructive pulmonary disease and chronic periodontitis: A 2-year pilot randomized controlled trial. J Clin Periodontol 2014; 41(6): 564-72.
  17. Madalli R, Kheur S, Reddy MG, Kheur M, Mahalle A. Assessment of role of Porphyromonas gingivalis as an aggravating factor for chronic obstructive pulmonary disease patients with periodontitis. Dent Hypotheses 2016; 7: 100-6.
  18. Baskaradoss JK, Geevarghese A,Kutty VR. Maternal periodontal status and preterm delivery: A hospital based case-control study. J Periodont Res 2011; 46(5): 542-9.
  19. Pimentel Lopes De Oliveira GJ, Amaral Fontanari L, Chaves De Souza JA, Ribeiro Costa M, Cirelli JA. Effect of periodontal treatment on the incidence of preterm delivery: A systematic review. Minerva Stomatol 2010; 59(10): 543-50.
  20. Khalilian AR, Hamta A, Farhadi R, Ranjbaran H. Investigation factors of low birth weight infants with structural equation model approach. J Mazandaran Univ Med Sci 2012; 21(86): 108-14.
  21. Slowik J, Wnuk MA, Grzech K, Golenia A, Turaj W, Ferens A, et al. Periodontitis affects neurological deficit in acute stroke. J Neur Sci 2010; 297(1-2): 82-4.
  22. Pradeep AR, Hadge P, Arjun Raju P, Shetty SR, Shareef K, Guruprasad CN. Periodontitis as a risk factor for cerebrovascular accident: A case-control study in the Indian population. J Periodont Res 2010; 45(2): 223-8.
  23. Corsalini M, Rapone B, Grassi FR, Di Venere D. A study on oral rehabilitation in stroke patients: Analysis of a group of 33 patients. Gerodont 2010; 27(3): 178-82.
  24. Mouradian WE, Reeves A, Kim S, Evans R, Schaad D, Marshall SG, et al. An oral health curriculum formedical students at the University of Washington. Acad Med J Assoc American Med Colleg 2005; 80(5):
    434-42.
  25. Gur A, Majra J. Awareness regarding the systemic effects of periodontal disease among medical interns inIndia. J Global Infect Dis 2011; 3(2): 123-7.
  26. Gur A, Majra JP. Knowledge, attitude and practices regarding the systemic effects of oral diseases among the medical practitioners. Internet J Dent Sci 2009; 6(2): 6.
  27. Ghalaiani P, Esfahanian V, Sarrafan N, Pishva SS, Hojjati H. The Relationship between Rheumatoid Arthritis and Periodontitis Journal of Isfahan Dental School 2010; 6(1): 44-48.
  28. Srindhi S, Ingle N, Chaly P, Reddy C. Dental awareness and attitudes among medical practitioners in chennai. J Oral Health  Community Dent 2011; 5(2): 73-8.
  29. Shiva A, Maboudi A, Arab SH. A review of the complications and oral manifestation of diabetes mellitus. Clin Exe 2016; 5(2). 17-28. (Persian)
  30. Tarannum F, Prasad S, Vivekananda L, Jayanthi D, Faizuddin M. Awareness of the association between periodontal disease and pre-term births among general dentists, general medical practitioners and gynecologists. Indian J Pub Health 2013; 57(2): 92-5.
  31. Ahmadimotamayel F, Porhemmat H. Knowledge and practice of medical interns about oral medicine in Hamedan University of Medical Sciences. JQUMS 2012; 16(3): 89-92.
  32. Rabiei S, Mohebbi SZ, Patja K, Virtanen JI. Knowledge ofand adherence to improving oral health. BMC Pub Health 2012; 12: 855-61.
  33. Sanchez OM, Childers NK, Fox L, Bradley E. Physicians' views on pediatric preventive dental care. Pediatr Dent 1997; 19(6): 377-83.
  34. Lewis CW, Grossman DC, Domoto PK, Deyo RA. The role of the pediatrician in the oral health of children: A national survey. Pediatrics 2000; 106(6): 84.
  35. Chamani G, Zarei M, Nemati H. A study of the level of awareness & diagnostic skills of medical interns regarding common oral diseases and their manifestations at the medical colleges of Kerman and Zahedan. J Shahid Sadoughi Univ Med Sci 2003; 11(2): 51-9.
  36. Carter LM, Ogden GR. Oral cancer awareness of undergraduate medical and dental students. BMC Med Educ 2007; 7: 44.
  37. Chung MH, Kaste LM, Koerber A, Fadavi S, Punwani I. Dental and medical students' knowledge and opinions of infant oral health. J Dent Educ 2006; 70(5): 511-7.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,951
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 780