مقدمه

یکی از مهارت های مهم در دندانپزشکی و به خصوص رشته ی پروتزهای دندانی، تهیه ی یک قالب مناسب از دهان است. به کمک این قالب ها، کست‌هایی تهیه می‌شود که در تشخیص، درمان و ساخت پروتزها نقش اساسی دارند.⁽¹⁾ تهیه‌ی قالب مناسب اولین گام از
پروسه ی ساخت پروتز است.⁽²⁾برای سالها استاندارد قالب‌گیری، روش مرسوم قالبگیری بود. این روشها زمانبر،حساس به تکنیک ونیازمند مواد قالبگیری مناسب هستند و امکان انتقال آلودگی بین لابراتور و مطب را دارند.به علاوه تکرار قالب‌گیری برای بیمار، ناخوشایند و خسته کننده است.^{(1, 5-3)} در میانه‌ی قرن 20 دیجیتالی شدن به سرعت در تمام صنایع گسترش یافت و سیستم سلامت را نیز در بر گرفت⁽²⁾. Francois Duret از پیشگامان استفاده از قالبگیری نوری بود که در سال 1971در فرانسه از این تکنولوژی استفاده کرد. اولین اسکنر داخل دهانی در سال 1980 در سوییس و توسط پروفسور Mormann طراحی شد. این اسکنر اولین نسل اسکنرها بود.⁽⁶⁾ استفاده از اسکنرهای داخل دهانی مزایا و معایب متعددی دارد.از جمله مزایای  آن ها، امکان اصلاح به سادگی و یا اسکن مجدد، دیدن ناحیه و ارزیابی آن حین اسکن، امکان ذخیره فایل بصورت دیجیتال و عدم نیاز به بایگانی کست‌های فیزیکی، عدم استفاده از مواد قالب‌گیری، اقتصادی بودن، عدم انتقال عفونت به لابراتور، ارتباط راحت با لابراتور، افزایش رضایت بیمار ، امکان اسکن در بیماری که به دلیل رفلکس گگ قادر به قالب‌گیری نیستیم و امکان انتخاب رنگ بصورت دیجیتالی توسط برخی از سیستم ها را میتوان نام برد.⁽³⁾ هزینه اولیه بالا، نیاز به آموزش جهت استفاده از اسکنر ها،نیاز به اسکن بادی ها جهت اسکن ایمپلنت،سختی ثبت اکلوژن در درمانهای پیچیده، عدم ثبت نواحی زیر لثه در حضور خون و بزاق و بافت نرم، عدم دقت در ثبت ریج های کاملا بی دندان از جمله معایب استفاده از قالب‌گیری دیجیتال است.⁽³⁾ گسترش و پیشرفت روزافزون تکنولوژی های  نوین مانند اسکنرهای داخل دهانی، راحتی ، افزایش سرعت و افزایش رضایت بیماران موجب افزایش رغبت دندانپزشکان به استفاده از اسکنرها شده است. در استفاده از اسکنرهای داخل دهانی، نکته مهم، اسکن ناحیه با دقت بالاست زیرا کیفیت پایین اسکنرها می تواند موجب دقت پایین تر تطابق ترمیم ها و اپلاینس های ساخته شده از این اسکن ها شده و در صورت وجود دیستورشن می تواند موجب آسیب به ساختارهای قبلی همانند پایه های دندانی و ایمپلنت ها شود. فاکتورهای متعددی در دقت اسکنرها تاثیر دارد.^(13-7) در این مطالعه مروری، به بررسی فاکتورهایی که در دقت اسکنر ها تاثیر دارد می پردازیم.

مواد و روش ها

این بررسی سیستماتیک مطابق با ) PRISMAموارد گزارش ترجیحی برای بررسی های سیستماتیک و متاآنالیز) و رویکرد PICO(S) (بیمار یا جمعیت، مداخله، کنترل یا مقایسه، نتیجه، و انواع مطالعه) انجام شد. سؤال PICO به این ترتیب فرموله شد: در قالبگیری دیجیتال داخل دهان بیماران (P)  چه فاکتورهایی (I)  موجب اسکن های دیجیتال (C)  با دقت بالاتر (O) می شوند؟   

جستجو در پایگاه های اطلاعاتی  Scopus, Science Direct, Web of Science , Cochrane Library PubMed, و Google scholar،  با استفاده از واژه های "Intraoral scanner" OR "digital impression" OR "digital dentistry" OR "CAD/CAM"    AND  “Accuracy" انجام شد. استراتژی جستجو برای این بررسی شامل 3 مرحله بود؛ ابتدا مرور عنوان ها، سپس مطالعه خلاصه مقالات و در نهایت انتخاب مقالات و تجزیه و تحلیل متن کامل انجام شد.

یافته ها

پس از بررسی 1۰60 مقاله که عنوان مرتبط با کلمات کلیدی داشتند، چکیده۵۰ مقاله مطالعه شد، مقالاتی که بر روی اسکنرهای خارج دهانی و لابراتواری و پرینترها انجام شده بودند، همچنین مقالات گزارش مورد و مقالاتی که با سوال PICO مرتبط نبودند، از مطالعه کنار گذاشته شدند و از این تعداد متن کامل 28 مقاله مطابق با معیارهای ورود وارد مطالعه شد.^{(8, 11, 14-50)} دو مقاله فارسی با موضوع مرتبط نیز وارد مطالعه شدند.^{(10, 51)} اطلاعات خارج شده از مطالعات در جدول شماره ۱ بطور خلاصه بیان شده است.دسته بندی موضوعی براساس سه مطالعه انجام شد.^(52-54)  (جدول ۱)

نمودار1: استراتژی جستجو

جدول۱: توصیف مقالات وارد شده به مطالعه

بحث

فاکتورهای متعدد در دقت اسکنرهای دهانی تاثیر دارد.(شکل 1) این فاکتورها به چند گروه تقسیم می‌شوند: فاکتورهای مرتبط با اپراتور،فاکتورهای دندانی، فاکتورهای مرتبط با ایمپلنت، فاکتورهای مرتبط با اسکنرها، فاکتورهای محیطی و فاکتورهای فکی. ^{(12, 52-55)} در ادامه به تفصیل به بررسی هریک از این فاکتورها می پردازیم.

شکل1:فاکتورهای موثر بر دقت اسکنر های داخل دهانی

1 فاکتورهای مرتبط با اپراتور

1.1 مهارت اپراتور

در سال 2020، Resende و همکارانش⁽¹¹⁾ ، به بررسی مهارت اپراتور در دقت اسکن پرداختند.به این منظور از سه دندانپزشک با تجربه های کم ، متوسط و زیاد و دو اسکنر  CEREC Omnicam وTRIOS 3; 3Shape استفاده کردند. این مطالعه نشان داد افراد با تجربه کم با هر دو اسکنر، اسکن را بادقت پایین تری انجام دادند. درحالیکه افراد با تجربه بالا و متوسط، اسکن با دقت مشابهی انجام دادند. در مطالعه ای  دیگر نیز، تاثیر تجربه اپراتور بر افزایش دقت اسکن تایید شده است.⁽⁴⁶⁾به علاوه در مطالعه Koo وهمکاران⁽¹⁴⁾ هیچگونه تفاوت معنی داری بین نمودار یادگیری اپراتور، اسکنرهای داخل دهانی باسیم و بی سیم یافت نشد.

1.2      استراتژی اسکن

برای یک اسکن باکیفیت، نحوه ی اسکن و نقطه ی شروع اسکن اهمیت دارد. مطالعات مختلفی در مورد طریقه ی اسکن وجود دارد.ازجمله در سال 2022 Gavounelis وهمکارانش⁽³⁾ به بررسی استراتژی اسکن در مندیبل بر دقت اسکن پرداختند. در این مطالعه سه روش اسکن با یکدیگر مقایسه شدند. این سه روش به این ترتیب بودند:

(A از سطح اکلوزال دندانهای خلفی سمت چپ تا سطح اکلوزال دندانهای خلفی سمت راست-از سطح لینگوال خلفی سمت راست تا سطح لینگوال خلفی های سمت چپ-از سطح باکال خلفی های سمت چپ تا خلفی های سمت راست(B از سطح باکال دندانهای خلفی سمت چپ تا سطح باکال دندانهای خلفی سمت راست-از سطح اکلوزال خلفی سمت راست تا سطح اکلوزال خلفی های سمت چپ-از سطح لینگوال خلفی های سمت چپ تا خلفی های سمت راست (C حرکت لبیولینگوالی از سمت چپ به راست

این مطالعه نشان داد که استراتژی A، به صورت معنی دار،دقت بالاتری دارد و دو استراتژی B ,C نتایج مشابهی نشان دادند⁽¹⁵⁾. Jamjoom و همکارانش⁽⁸⁾، به بررسی استراتژی اسکن فک کاملا بی دندان در اسکنرهایTRIOS 4 و Emerald Sپرداختند.این مطالعه به بررسی 6 استراتژی اسکن به شرح زیر پرداخت:

1-باکال-اکلوزال-پالاتالBOP))

 2-پالاتال-اکلوزال-باکال(POB)

 3-اکلوزال-باکال-پالاتال(OBP)

 4-اکلوزال-پالاتال-باکال(OPB)

 5-زیگزاگ –پالاتال(ZZ_P)

 6-زیگزاگ(ZZ)

 اما این مطالعه برخلاف نتایج مطالعه Gavounelis و همکاران⁽¹⁵⁾،بیشترین دقت را در روش POB و کمترین دقت را در روش ZZ بیان کرد.

Chang وهمکارانش⁽¹⁶⁾، به بررسی استراتژی اسکن در دقت اسکن فک کلاس یک کندی با اسکنر TRIOS 3 Pod (3 shape) پرداختند. این مطالعه سه استراتژی M و T_R و R-T  را مقایسه کردند. در استراتژی M  از ریج بی دندانی خلف سمت چپ شروع وپس از رسیدن به دندانهای قدامی زیگزاگی کل قدامی ها اسکن و ریج بی دندانی راست اسکن شد. سپس حاشیه کام و در نهایت به روش زیگزاگی عمق کام اسکن شد. در روش T_R ابتدا نواحی دندانی باکولینگوالی اسکن شده و سپس ریج بی دندان به روش زیگزاگی اسکن شد.در روش R-T ابتدا نواحی بی دندانی خلف و سپس نواحی دندانی قدامی اسکن شد.این مطالعه تفاوت معنی داری بین سه روش اسکن M  و T-R و R-T نشان نداد. اما در اسکنرهای TRIOS 3استفاده از روشT-R  ،اثر الاکلنگی می کاهد.

An وهمکارانش⁽¹⁷⁾، به بررسی الگوی اسکن (occlusal first and S-shaped) پرداختند. در این مطالعه از اسکنر داخل دهانی Emerald استفاده شد. این مطالعه نشان داد که الگوی اسکن تاثیری بر دقت اسکن ندارد. پیشنهاد می‌شود درخصوص استراتژی اسکن، طبق روش پیشنهادی هر دستگاه عمل شود.

1.3     فاصله قرار گیری اسکنر

Rotar و همکارانش⁽¹⁸⁾ ، به بررسی تاثیر قرارگیری فاصله ی سر اسکنر از دندان تایپودنت بر دقت اسکن پرداختند. در این مطالعه آزمایشگاهی، دقت اسکنر i700 در فاصله های 5،10،15،20،23 میلیمتری بررسی شد و فاصله ی 10 میلیمتری بیشترین دقت را نشان داد. Kim و همکارانش⁽²⁰⁾، به بررسی تاثیر فاصله 0، 5 ،5/2 ،5/7 میلیمتری از سر سه اسکنر TRIOS 3 و CS 3500 و   PlanScanپرداختند.این مطالعه نشان داد که بیشترین دقت در فاصله 5/2 و 5 میلیمتری بود و هر سه اسکنر از نظر کلینیکی دقت قابل قبولی را نشان دادند. براساس این دو مطالعه و هم چنین مطالعه Buttonو همکاران⁽²¹⁾،کمترین دقت در فاصله صفر میلیمتری یا حالت چسباندن سر اسکنر به ناحیه تحت اسکن بود.

1.4 زاویه قرارگیری اسکنر

Ammoun وهمکارانش⁽¹⁹⁾،به بررسی دقت اسکنرهای 3Shape TRIOSو 3M True Definition در تراشهای complete coverage و partial coverage در زاویه اسکن مختلف پرداختند. در این مطالعه به منظور بررسی زاویه اسکن، دندانها در چهارگروه قرار گرفتند:

گروه 1)تراش پارسیل  با دندان مجاور

گروه 2)تراش کامل با دندان مجاور

گروه3) تراش پارسیل بدون دندان مجاور

گروه4) تراش کامل بدون دندان مجاور

این مطالعه نشان داد که تراش کامل دقت بالاتری از تراش پارسیل دارد و زاویه دادن به اسکن در نبود دندان مجاور، بصورت معنی داری دقت اسکن را افزایش می دهد.

Button وهمکاران⁽²¹⁾، به بررسی زاویه ایمپلنت (0 ، 15 ، 30 و 45درجه) و تاثیر آن در دقت اسکن پرداختند. این مطالعه دقت بالا تر زاویه 45 درجه و 15 درجه را نشان داد. این دقت با امکان ثبت ناحیه مورد اسکن با زاویه مناسب قابل توجیه است. به عبارتی درصورتی که موقعیت دندان و ایمپلنت امکان زاویه دار کردن سر اسکنر را بدهند، دقت اسکن بالاتر خواهد رفت.

1.5 سرعت اسکن

برخلاف باور عموم که سرعت کم اسکن می تواند دقت اسکن را افزایش دهد، مطالعات انجام شده این موضوع را رد کردند^{(17, 22)}. Al-Ibrahim و همکارانش ⁽²²⁾، به بررسی سرعت اسکن اپراتور در دقت اسکن تمام فک پرداختند. در این مطالعه از اسکنرCEREC Omnicam (Dentsply-Sirona, PA, United States استفاده کردند و اپراتور با سه سرعت آرام ، استاندارد و سریع، دنتیک را اسکن کرد.این مطالعه نشان داد که در اسکن تمام فک سرعت اسکن تفاوت معنی داری ندارد.

An   وهمکارانش ⁽¹⁷⁾، به بررسی سرعت اسکن (آرام ، معمولی ،سریع) در دقت اسکنها پرداختند. در این مطالعه از اسکنر داخل دهانی Emerald استفاده شد.این مطالعه نشان داد که سرعت اسکن تاثیر معنی داری بر دقت اسکن ندارد.

2      فاکتورهای مرتبط با دندان

2.1 آماده سازی دندان

2.1.1     نوع فینیش لاین

در مطالعه ای که توسط Gunel و همکارانش⁽²³⁾، انجام شد،تاثیر سه فینیش لاین چمفر، شولدر و رادیال شولدر بر دقت قالبگیری دیجیتال بررسی شد.این مطالعه نشان داد که خط خاتمه تراش چمفر، بالاترین دقت و شولدر، پایین ترین دقت را دارد.

2.1.2محل فینیش لاین از لثه

مطالعه آزمایشگاهیSon و همکارانش⁽²⁴⁾، دقت بالاتر اسکن خط خاتمه تراش بالای  لثه و در حد لثه را  با استفاده از اسکنر i500 (Medit) نشان داد. Koulivand و همکاران⁽⁵¹⁾، به بررسی تطابق کوپینگهای ساخته شده به دنبال استفاده از اسکنر داخل دهانی در دو ختم تراش زیر و حد لثه پرداختند.این مطالعه کارآزمایی بالینی برروی 30 دندان پره مولر که نیاز به روکش متال-سرامیک داشتند، انجام شد.پس از تراش و مشخص کردن فینیش لاین، اسکن با Trios 3shape انجام شد .سپس فریم فلزی ساخته شده و تطابق آن با روش سیلیکون با ویسکوزیتی پایین(GC fit checker, GC Corp, Tokyo, Japan) بررسی شد. این مطالعه نشان داد که تفاوت معنی داری بین دوگروه ختم تراش بالا و زیرلثه وجود نداشت.⁽⁵¹⁾ علت این تفاوت نتایج را می توان به نوع اسکنر مورد استفاده و بالینی بودن یکی و آزمایشگاهی بودن دیگری نسبت داد.

2.2 ویژگی های توپوگرافیک دندان

رفیعی نژاد و همکاران⁽¹⁰⁾، در یک مطالعه آزمایشگاهی به بررسی ویژگی های توپوگرافیک دندان در دقت اسکن پرداختند.در این مطالعه، در یک دندان آکریلی کانین و مولر تراش تمام سرامیک  داده شد و پس از قالبگیری و تهیه دای سرامیکی،نمونه ها در یک کست مصنوعی فک انسان مانت شد.سپس نمونه ها به وسیله دو اسکنرOmnicam CEREC و Trios3 3Shape اسکن شد. این مطالعه نشان داد که اسکنر Trios3 3Shape دقت بالاتری در مولر نسبت به کانین داشتند.

 Jeon و همکاران⁽²⁵⁾،بیان کردند که فرم توپوگرافیک دندانی که اسکن میشود، بر دقت اسکن تاثیرگذار است. این مطالعه نشان داد که دندانهای تراش خورده سطوح متفاوت با زوایای متفاوتی دارند که در دقت اسکن تاثیرگذار است.بنابراین دقت اسکن در دندانهای مولر بیشتر و در دندانهای قدامی با سطوح پرشیب و با زوایای تند کم تر است. این نتایج با مطالعه ای که توسط Gunel و همکارانش⁽²³⁾، انجام شد، قابل توجیه است.دراین مطالعه تاثیر دو سطح اکلوزال گرد و زاویه دار بر دقت قالبگیری دیجیتال بررسی شد. این مطالعه نشان داد که سطوح توپوگرافیک اکلوزال گرد بصورت معنی داری دقت بالاتری دارند. بنابراین هرچه دندان شیب دار تر و دارای زوایای تیزتر باشد، دقت اسکن کمتری خواهد داشت. باتوجه به خصوصیات مورفولوژیک مولر تراش خورده در مقایسه با دندانهای قدامی تراش خورده، دقت بالاتری در اسکن مولرها وجود دارد.

2.3 فاصله دندان مورد اسکن از دندانهای مجاور

Huang و همکارانش⁽²⁶⁾ ، به بررسی فاصله از دندانهای مجاور در دقت اسکن داخل دهانی پرداختند. این مطالعه آزمایشگاهی در دنتیک هایی با فاصله های 1  ،5/1 ، 2 ، 5/2 ، 3 و 5/3 mm و با اسکنر CS3600 انجام شد. این مطالعه نشان داد که بیشتر خطاها در فاصله ی زیر 5/1 mm از دندانهای مجاور است و فاصله های بالای 5/1 mm از دندانهای مجاور، دقت اسکن را افزایش می دهد.

2.4     محل دندان

Son و همکارانش⁽²⁷⁾، به بررسی نوع دندان در دقت اسکن پرداختند. در این بررسی از اسکنرهای CS3500, CS3600, Trios2, Trios3, and i500 استفاده شد و این مطالعه نشان داد که دقت اسکن بصورت معنی داری از قدام به خلف کاهش می یابد. این مسئله به دلیل
سخت شدن دسترسی و کاهش قدرت مانور اسکنر می باشد.

رنگ و هیو دندان

یکی از زمینه هایی که کمترین مطالعه در آن صورت گرفته، تاثیر رنگ و هیو دندان پایه در دقت اسکنر است. Zhou و همکارانش⁽²⁸⁾،در یک مطالعه آزمایشگاهی و با کمک مدل سرامیکی به بررسی رنگ و هیو دندان در نورهای متفاوت (تاریکی، نور طبیعی، نور اتاق،نور یونیت) در دقت اسکنر داخل دهانی TRIOS 3 پرداختند. در این مطالعه روکشهای زیرکونیا در 5 شید رنگی 5M2, 4M2, 3M2, 2M2, 1M2 تهیه شد. در این مطالعه، 8 پارامتر رنگی Rb, T, S+A, L, a, b, C, h بررسی شد. این مطالعه بیشترین دقت را در شید 3M2 نشان داد. این شید در نورهای مختلف کمترین تغییر را نشان داد.به علاوه دقت 3M2در نور اتاق و یونیت بالاتر از سایر شرایط نوری بود.

2.5 خشک یا مرطوب بودن ناحیه اسکن

Chen و همکارانش ⁽²⁹⁾، به بررسی وجود آب بر سطح دندان در دقت اسکنرهای داخل دهانی و تاثیرگذاری روشهای مختلف خشک کردن پرداختند. این مطالعه به مقایسه اسکن در حال خشک ، مرطوب و نیمه خشک و در حضور آب و بزاق مصنوعی پرداخت. اسکنرهای مورد استفاده  Primescan و Trios 3  بود.این مطالعه نشان داد دندان مرطوب، دقت به مراتب کمتری از دندان خشک و نیمه مرطوب دارد.سطوح اکلوزال دندانهای خلفی، پیت و فیشورها، سطوح اینترپروگزیمال دندانها و مارجین اباتمنت ها، محلهایی هستند که به واسطه رطوبت، دقت کمتری را نشان دادند.تاثیر مواد دندانی بر دقت اسکنElter و همکارانش⁽³⁰⁾، به بررسی کورهای کامپوزیتی universal; flowable composite; bulk fill در دقت اسکنرداخل دهانی Primescan, Dentsply Sirona پرداختند. این مطالعه ارتباط معنی داری بین دقت اسکن داخل دهانی و نوع کامپوزیت نشان داد. بالاترین دقت اسکن در گروه کامپوزیت universal گزارش شد.

Elter و همکارانش⁽⁴⁷⁾، به بررسی دقت چهار اسکنر داخل دهانی Trios4, Trios3, Primescan, Omnicam در اسکن دندان مولر سالم در مجاورت 6 ماده ی ترمیمی متفاوت zirconia, lithium disilicate glass-ceramic, composite, hybrid ceramic, feldspathic ceramic, metal پرداختند. این مطالعه نشان داد که مجاورت با فلز کمترین دقت را دارد.

3  فاکتورهای مرتبط با ایمپلنت

3.1 فاصله ایمپلنت از ساختار مجاور

Thanasrisuebwong و همکارانش⁽³¹⁾، به بررسی فاصله بین ایمپلنت ها در دقت اسکنرهای داخل دهانی پرداختند. در این مطالعه سه مدل که روی هر یک دو ایمپلنت تعبیه شده و فاصله ی بین مرکز اسکن بادی ها به ترتیب 7 ، 14 و 21 میلیمتر بود، به کمک اسکنر های TRIOS3  و CEREC Omnicamاسکن شدند. نتایج نشان داد که هرچه فاصله بین دو ایمپلنت افزایش یابد، دقت بصورت معنی داری کاهش می یابد.

3.2     زاویه قرارگیری ایمپلنت

در مطالعه ی Gómez-Polo و همکارانش⁽³²⁾، به بررسی زاویه قراردادن ایمپلنت و محل قرار دادن اسکن بادی در دقت اسکنر داخل دهانی TRIOS 3 پرداختند. در این مطالعه آزمایشگاهی ایمپلنتها در حالت موازی و با زاویه بالای 30 درجه نسبت به هم قرار داده شدند. این مطالعه نشان داد که ایمپلنتهای موازی دقت بالاتری در اسکن نسبت به ایمپلنتهای زاویه دار داشتند. محل قرارگیری ایمپلنتAtalay و همکارانش ⁽³³⁾، به بررسی محل قرارگیری ایمپلنت در دقت اسکنرTrios 3 پرداختند. این مطالعه نشان داد که محل ایمپلنت در دقت اسکن تاثیر گذار است. اسکن ایمپلنتها در ناحیه انسیزور میانی بالاترین دقت و در ناحیه مولرها پایین ترین دقت را دارد.

3.3  اسکن بادی

در مطالعه ی Gómez-Polo و همکارانش⁽³²⁾، به بررسی زاویه قراردادن ایمپلنت و محل قرار دادن اسکن بادی در دقت اسکنر داخل دهانی TRIOS 3 پرداختند. در این مطالعه آزمایشگاهی، محل قرارگیری بول اسکن بادی در 5 گروه مزیال ، دیستال ، فاسیال ، لینگوال و رندوم تقسیم شدند. قرار گرفتن بول اسکن بادی در لینگوال بصورت معنی داری دقت بالاتری را نشان داد.

4      فاکتورهای مرتبط با اسکنر

4.1 سایز سر اسکنر

Hayama و همکارانش ⁽³⁴⁾ ، به بررسی سایز سر اسکنر (بزرگ=12×16 میلی متر و کوچک=12×9 میلی متر) در دقت اسکن فک نیمه بی دندان مندیبل پرداختند. در این بررسی آزمایشگاهی از اسکنر داخل دهانی IOS; Trophy Solutions, Carestream Health, Rochester, NY, USA استفاده شد. این مطالعه نشان داد که سر بزرگ اسکنر بصورت معنی داری دقت اسکن را بالا می برد.

An   وهمکارانش⁽¹⁷⁾، به بررسی سایز سر اسکنر (کوچک ومعمولی) در دقت اسکنها پرداختند. در این مطالعه از اسکنر داخل دهانی Emerald استفاده شد. سایز سر اسکن تاثیر معنی داری بر دقت اسکن دارد و سایز بزرگتر دقت بالاتری نشان می دهد.

4.2 نوع اسکنر

به طور کلی اسکنر داخل دهانی از سه جز اصلی  دوربین داخل دهانی، کامپیوتر و یک نرم افزار تشکیل شده است. فرآیند تهیه تصویر سه بعدی با تابش نور به جسم و دریافت نور برگشتی و سپس تعیین فاصله و تشکیل تصویر انجام میشود. مکانیسم تعیین فاصله اسکنر های داخل دهانی به روشهای متفاوت (کانونی) و  Stereophotogrammetry  ، Active Wave front  Sampling و سه ضلعی طبقه بندی می شود.

روش Triangulation(سه ضلعی) براساس این قانون هندسی که با داشتن دو موقعیت و زاویه یک مثلث می توان نقطه سوم را پیدا کرد، عمل می کند.
(شکل 2)در این روش دندان یک راس در نظر گرفته می شود و دو راس دیگر به کمک دو دتکتور و یا یک دتکتوری که دو ناحیه مختلف را پوشش می دهند،ثبت میشود⁽⁴⁸⁾.اسکنر Cerec Omnicam مثالی از اسکنرهایی است که مکانیسم سه ضلعی دارند. ⁽⁴⁹⁾

شکل2:روش تعیین فاصله Triangulation اسکنرها

در روش  Confocal(کانونی)، تصاویر متوالی از نواحی مختلف و با زوایای مختلف گرفته می شود.(شکل3) این روش به مهارت عمل کننده بسیار وابسته است و سر اسکنر بزرگتری نیاز دارد که کاربرد کلینیکی را دشوارتر میکند(48). اسکنر 3Shape  ,Trios itero Cadent  مثالی از این نوع اسکنرها هستند.

شکل3: روش تعیین فاصله confocal اسکنرها

در روش Active Wavefront Sampling(AWS) دتکتور دوار است و از یک نقطه در زوایای مختلف تصویر تهیه میکند.(شکل 4)از اسکنرهای داخل دهانی با این روش می توان Lava COS را نام برد.^{(45, 48)}

شکل 4: روش تعیین فاصله AWS اسکنرها

در روش Stereophotogrammetry دوربین داخل دهانی همزمان از زوایای متعدد از جسم تصویربرداری می کند و تصاویر دوبعدی با نرم افزار به تصویر سه بعدی تبدیل میشوند. این روش از سایر روشها ارزانتر و ساده تر است.⁽⁴⁸⁾

Wicher و همکارانش ⁽⁴⁵⁾، به بررسی دقت سه نوع اسکنر Lava COS (AWS) و CEREC Sirona (triangulation) و  itero Cadent(confocal) در قالبگیری دیجیتال از ایمپلنت پرداختند. این مطالعه بالاترین دقت را در اسکنر های  Lava COSنشان داد و بیشترین خطا در اسکنر CEREC با روش triangulation رخ داد.

Resende و همکارانش⁽¹¹⁾، به بررسی نوع اسکنر در دقت اسکن پرداختند. به این منظور از دو اسکنر  CEREC   Omnicam وTRIOS 3; 3Shape استفاده کردند. این مطالعه نشان داد که در اسکن تمام فک TRIOS 3 (مکانیسم اثر کانونی) دقت بالاتری نسبت به 3Shape دارد. این مطالعه نظرات مطالعات قبلی که اسکنرهای Triangulate دقت پایین تری دارند را، تایید می کند.

رفیعی نژاد و همکاران⁽¹⁰⁾، در یک مطالعه آزمایشگاهی به بررسی ویژگی های توپوگرافیک دندان در دقت اسکن  با دو اسکنرTrios3 3Shape و Omnicam CEREC  پرداختند. این مطالعه نشان داد که اسکنر Trios3 3Shape دقت بالاتری داشتند.

Elter و همکارانش ⁽⁴⁷⁾ ، به بررسی دقت چهار اسکنر داخل دهانی Trios4, Trios3, Primescan, Omnicam در اسکن دندان مولر سالم در مجاورت 6 ماده ی ترمیمی متفاوت zirconia, lithium disilicate glass-ceramic, composite, hybrid ceramic, feldspathic ceramic, metal پرداختند. این مطالعه نشان داد که اسکنرهای Trios4, Trios3 بالاترین دقت و کمترین دقت را اسکنر Omnicamدارد.

با توجه به مجموعه مطالعات انجام شده می توان اسکنرها را براساس دقت از بیشترین به کمترین دقت به این ترتیب نام برد: اسکنرهای AWS،  اسکنرهای  Confocal ،  اسکنرهای Triangulation که ضعیف ترین و پرخطاترین اسکنرها هستند.

 ۵ فاکتورهای محیطی

 Koseoglu و همکارانش ⁽⁵⁶⁾، به بررسی تاثیر نور محیطی در دقت اسکنرهای داخل دهانی پرداختند. این مطالعه به بررسی نور محیطی در شرایط تاریکی و نور معمول اتاق و همچنین تاثیر نورآبی و سفید اسکنرها در دقت اسکنها پرداخت. این مطالعه نشان داد که بهترین دقت در نور محیطی معمول و با تابش نور آبی از اسکنر فراهم میشود.

Wesemann و همکارانش ⁽³⁶⁾، به بررسی تاثیر نور محیطی در دقت اسکنرهای داخل دهانی TRIOS 3 (TRI), Cerec Omnicam (OC), iTero Element (ITE), CS 3600 (CS), Planmeca Emerald (EME) ,  GC Aadva (AAD) پرداختند. این مطالعه به بررسی دقت این اسکنرها در شرایط نوری متفاوت 100, 500, 1000, 5000 lux پرداخت و نشان داد که نور محیطی در دقت اسکنرهای داخل دهانی در اسکن تمام فک موثر است. با این حال در اسکن های 4 واحدی تاثیر معنی داری ندارد.

Revilla‐León و همکارانش ^(s37) ، به بررسی شرایط نوری محیط شامل نور اتاق، نور طبیعی، نور یونیت و شرایط بدون نور در دقت اسکنر TRIOS 3; 3Shape پرداختند. این مطالعه کمترین خطا را در نور اتاق نشان داد و بیان کرد که بیشترین اثر نور محیطی در اسکنهای تمام فک است.

دمای محیط

Revilla‐León و همکاران ⁽⁵⁰⁾ ،به بررسی تاثیر دمای محیطی در دقت اسکنرهای داخل دهانی TRIOS 4 پرداختند. آنها به بررسی دمای اتاق 2۹ ،2۴ ،19 و15 درجه سانتی گراد پرداختند. این مطالعه نشان داد که دمای محیط بر دقت اسکن تاثیرگذار است. افزایش دما بصورت معنی داری دقت اسکنرها را کاهش می دهد.

فاکتورهای وابسته به فک بی دندانی کامل و پارسیل Schimmel و همکارانش ⁽⁴⁰⁾، در یک مطالعه آزمایشگاهی به بررسی تاثیر بی دندانی کامل و پارسیل در دقت اسکن پرداختند. مطالعه آزمایشگاهی و خارج از دهان تفاوتی بین بی دندانی کامل و پارسیل نشان نداد.

در مطالعه مروری که توسط Srivastava و همکارانش⁽³⁹⁾، به منظور بررسی دقت اسکنرهای داخل دهانی در اسکن فک کاملا بی دندان انجام شد، نشان داده شد که نواحی مانند کام سخت بادقت بالا و نواحی متحرک مانند کام نرم و بوردرها با دقت پایین اسکن میشوند و در استفاده از اسکنرها در فک کاملا بی دندان توجه به این نواحی ضروری است.

عرض قوس

Kaewbuasa و همکارانش ⁽⁴¹⁾، به بررسی تاثیر عرض بین مولری قوس فکی (30، 40، 50 میلیمتری) در دقت اسکنرهای TRIOS 3 (TRI), True Definition (TD), Dental Wings (DW) پرداختند. این مطالعه نشان داد که در اسکن تمام فک،عرض بین مولری در دقت اسکن تاثیرگذار است و در قوسهای کوچکتر، دقت اسکنرهای داخل دهانی بصورت معنی داری بالاتر است.

نواقص فکی

Elnaghy ⁽⁴²⁾،به مقایسه استفاده از اسکنرهای داخل دهانی با روشهای معمول قالبگیری در دو نوزاد مبتلا به شکاف کام و لب یک طرفه پرداخت. در این مطالعه از اسکنر Trios 3-Shape استفاده شد و نتایج دقت قابل قبول و قابل مقایسه اسکنرهای داخل دهانی با روش معمول قالبگیری را تایید کرد. Patel و همکارانش ⁽⁴³⁾،به بررسی دقت اسکنرهای داخل دهانی در شکاف کام و لب دوطرفه پرداختند. این مطالعه دقت استفاده از اسکنرهای داخل دهانی در این ضایعات را تایید کرد. با توجه به اینکه Taylor ⁽⁵⁷⁾، ثبت 1 سانتی متر از بوردر داخلی ضایعات کامی را در افزایش گیر پروتزها لازم دانسته و با توجه به عمق ثبت 9 mm توسط اسکنر trios3 که مطالعه Lin و همکاران⁽⁴⁴⁾،آن را بیان کردند، جایگزینی اسکنرهای داخل دهانی به جای قالبگیری در نقایص کامی و شکافهای کام و لب قابل توجیه است. باتوجه به بررسی های انجام شده در این مطالعه مروری،عوامل متعددی در یک اسکن دقیق و با کیفیت دخیل هستند.تمامی عوامل موثر در دقت اسکنرهای داخل دهانی در جدول۲ بصورت خلاصه بیان شده اند.

جدول۲: فاکتورهای موثر در دقت اسکنرهای داخل دهانی

نتیجه گیری

بر اساس یافته های حاصل از این مرور:

فاکتورهای متعددی در دقت اسکنرهای داخل دهانی تاثیر دارد که آگاهی از آنان کیفیت اسکن را افزایش می دهد. این عوامل عبارتند از: اپراتور با تجربه تر، توجه به پیشنهاد شرکت سازنده در مورد استراتژی اسکن، اسکن با زاویه، فینیش لاین چمفر، دندان گردترو زوایای تیز کمتر، فاصله دو ایمپلنت، نوع ترمیم دندان مجاور،توازی ایمپلنت ها،ناحیه قرارگیری ایمپلنت ها، محل قرارگیری بول اسکن بادی، سایز سر اسکنر، مکانیسم اسکنرها، دمای محیط، نور محیط، طول ناحیه اسکن، عرض بین مولری و وجود شکاف های کام یکطرفه و دو طرفه. فاکتورهایی که تاثیر بسزایی در دقت اسکنرها ندارند، عبارتند از: سرعت اسکن، محل فینیش لاین، اسکن بی دندانی کامل و پارسیل.

پیشرفت های تکنولوژی موجب جایگزینی روشهای قدیمی با روشهای نوین شده است و آگاهی از این روشهای نوین ضروری است. پیشنهاد می‌شود پژوهشگرانی که به مطالعه در زمینه اسکنرهای دهانی علاقمند هستند،در شاخه هایی که کمتر مطالعه انجام شده مانند تاثیر رنگ دندانهای پایه و مواد ترمیمی در دقت اسکنرها و همچنین بررسی استفاده از اسکنرها در ضایعات ماگزیلوفاسیال بررسی هایی انجام دهند.

تشکر و قدردانی

از تمام افرادی که در انجام این مطالعه ما را یاری کردند، تشکر و قدردانی می کنیم.

تضاد منافع

هیچ تضاد منافعی وجود ندارد.