مقایسه پروفایل چربی در افراد مبتلا به لیکن پلان دهانی با افراد سالم

اربابی کلاتی, فاطمه; مبشری, پویا

doi:10.22038/jmds.2022.57832.2051

مقایسه پروفایل چربی در افراد مبتلا به لیکن پلان دهانی با افراد سالم

مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد

مقاله 2، دوره 46، شماره 1، فروردین 1401، صفحه 11-16 اصل مقاله (975.62 K)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22038/jmds.2022.57832.2051

نویسندگان

فاطمه اربابی کلاتی^* ¹؛ پویا مبشری²

¹دانشیار گروه بیماری های دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی و مرکز تحقیقات بیماریهای دهان و دندان، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، ایران

²دندانپزشک، زاهدان، ایران

چکیده

مقدمه: لیکن پلان بیماری التهابی پوستی مخاطی مزمن است که اتیولوژی و پاتوژنز آن هنوز ناشناخته است. اختلال چربی ناشی از التهاب مزمن سبب شکل گیری پلاک های آترواسکلروتیک می شود که با خطر بیماری های قلبی عروقی همراه است. به علت مطالعات بسیار محدود با نتایج متناقض، مطالعه حاضر جهت مقایسه وجود اختلال چربی به عنوان ریسک فاکتور بیماری های قلبی عروقی، در بیماران لیکن پلان دهانی (OLP) و افراد سالم پرداخت.
مواد و روش ها: این مطالعه مورد شاهدی در سال 1398 انجام شده است. در هر گروه 15 نفر وارد مطالعه شدند، ابتدا هدف از مطالعه برای بیماران توضیح داده شد و رضایت نامه کتبی اخذ گردید.سپس فشار خون و BMI بیماران در فرم جمع آوری اطلاعات ثبت گردید. سپس بیماران جهت بررسی میزان کلسترول (HDL, LDL) و تری گلیسرید به آزمایشگاه ارجاع داده شدند. داده ها در نرم افزار SPSS نسخه 18 آنالیز شد. جهت تحلیل داده ها و مقایسه شاخص های مورد نظر در دو گروه از آزمون من ویتنی استفاده شد.
یافته ها: متوسط سن افراد شرکت کننده در گروه لیکن پلان دهان 9/16±7/46 سال و در گروه کنترل 1/10±5/41 بود که از لحاظ آماری تفاوت معنی دار با هم نداشتند (59/0P=). بین LDL و HDL در دو گروه تفاوت آماری معنی دار بود به طوری که میزان LDL در افراد سالم و HDL در مبتلایان به OLP بالاتر بود (به ترتیب 04/0P= و 036/0P=) اما در دو گروه این موارد در طیف نرمال بود.
نتیجه گیری: پروفایل چربی در بیماران مبتلا به OLP در محدوده نرمال قرار داشت و به نظر نمی رسد ابتلا به لیکن پلان دهانی به تنهایی ریسک فاکتور افزایش چربی خون باشد.

کلیدواژه‌ها

پروفایل چربی؛ چاقی؛ لیکن پلان دهانی

اصل مقاله

مقدمه

لیکن پلان، بیماری التهابی پوستی مخاطی مزمن است که اتیولوژی و پاتوژنز آن هنوز ناشناخته است. از جمله عوامل ایجادکننده ی لیکن پلان دهانی عواملی چون استرس، دیابت، هپاتیت C، تروما و ازدیاد حساسیت به دارو و فلزات میباشد. اکثر بیماران مبتلا به لیکن پلان دهانی بالغین میانسال می باشند. زنان نیز به نسبت 3 به 2، بیشتر از مردان گرفتار می شوند. شیوع لیکن پلان دهانی حدود
9/1-5/0درصد در جمعیت های مختلف گزارش شده است.⁽¹⁾

لیکن پلان دهانی یا OLP (Oral lichen planus) به دو صورت کلی سفید و قرمز تظاهر می یابد و ضایعات اروزیو و آتروفیک سبب درد و ایجاد ناراحتی بسیار برای بیمار می گردد. التهاب سبب اختلال در متابولیسم چربی ((dyshipidemia مانند کاهش (High-density lipoprotein) HDL، افزایش (Low-density lipoprotein) LDL و افزایش تری گلیسرید خون (TG) می شود. اختلال چربی ناشی از التهاب مزمن سبب شکل گیری پلاک های آترواسکلروتیک می شود که با خطر بیماری های قلبی عروقی همراه است.⁽²⁾ بیماری های پوستی کمی مانند آلوپسی اندروژنیک و سوریازیس با اختلال چربی و افزایش خطر بیماری قلبی عروقی همراه هستند.^(4و3)

مطالعات محدودی نیز ارتباط احتمالی بین لیکن پلان پوستی و بیماری های قلبی را مطرح می کند^(5و4)؛ مطالعات کمی نیز به همراهی بین OLP و افزایش خطر بیماری های قلبی عروقی پرداخته است.^(9-6)

Krishnamorty⁽⁶⁾ نشان داده است که میزان LDL در OLP و ضایعات لیکنوئید در مقایسه با افراد سالم بیشتر است. همچنین میزان تری گلیسرید و LDL در OLP بیشتر از ضایعات لیکنوئید بود.

نشان داده شده است که وقوع بیماری های قلبی عروقی مانند آنژیوپلاستی, جراحی پیوند عروق قلب و حملات ایسکمیک موقت بین افراد مبتلا به OLP و افراد سالم تفاوتی وجود ندارد، اما افراد مبتلا به لیکن پلان اروزیو و آتروفیک در مقایسه با افراد مبتلا به لیکن پلان رتیکولر 6 برابر بیشتر دچار سندرم حاد کرونر شده اند.⁽⁷⁾ در مطالعه ای گزارش شد که افراد مبتلا به OLP در مقایسه با افراد سالم LDL کمتری دارند.⁽⁸⁾

ارتباط بین پروفایل چربی سرم و لیکن پلان دهانی در سه گروه بیماران دارای لیکن پلان دهانی اروزیو، لیکن پلان دهانی غیر اروزیو و افراد سالم مورد ارزیابی قرار گرفت و اینگونه نتیجه گیری شد که تفاوت معناداری در سطح سرمی HDL و LDL در بین این سه گروه وجود ندارد.⁽⁹⁾

به علت مطالعات بسیار محدود با نتایج متناقض، مطالعه حاضر جهت مقایسه همراهی اختلال چربی به عنوان ریسک فاکتور بیماری های قلبی عروقی در لیکن پلان دهانی و افراد سالم پرداخته است.

مواد و روش ها

این مطالعه مورد شاهدی، در زمستان 1398 انجام گردید و به تایید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی زاهدان رسیده است. تعداد 15بیمار مبتلا به لیکن پلان دهانی اروزیو یا آتروفیک که بیماری آنها توسط متخصص بیماریهای دهان به صورت بالینی تایید شده بود و جهت درمان ضایعات به بخش بیماریهای دهان دانشکده دندانپزشکی مراجعه کرده بودند، وارد مطالعه گردیدند. معیارهای تشخیص بالینی OLP در این مطالعه حضور خطوط ویکهام سفید دو طرفه در گونه ها بود.⁽¹⁰⁾ گروه کنترل شامل 15 نفر از بین مراجعه کنندگان به دانشکده بودکه از لحاظ سن و جنس با گروه مورد هماهنگ شده بودند. در این مطالعه افراد مبتلا به بیماری سیستمیک شناخته شده، بیماران دارای ضایعات دهانی غیر لیکن پلان، بیماران دارای پریودنتیت و یا بیش از 5 دندان پوسیده، کسانیکه دارو مصرف می کردند، خانمهای باردار، افرادی که از تنباکو تدخینی و غیرتدخینی استفاده میکردند، وارد مطالعه نشدند. همچنین ضایعات مجاور ترمیمهای آمالگام از مطالعه خارج شدند. در گروه کنترل افراد دارای هر گونه ضایعات دهانی وارد مطالعه نشدند.

ابتدا هدف از مطالعه برای بیماران توضیح داده شد و رضایت نامه کتبی اخذ گردید.سپس فشار خون و Body Mass Index (BMI) بیماران در فرم جمع آوری اطلاعات ثبت گردید. بیماران جهت بررسی میزان کلسترول(HDL, LDL) و تری گلیسرید به آزمایشگاه پاتوبیولوژی ارجاع داده شدند. همه بیماران به یک آزمایشگاه واحد که مسولین آزمایشگاه از وجود یا عدم وجود ضایعات دهانی بی اطلاع بودند، ارجاع گردیدند. آزمایشات توسط دستگاه اتولایزر میندری (Biotecnica, Italy) انجام شد. نتایج آزمایشات با میزان چربی استاندارد مقایسه شد و سپس به بیمار تحویل داده شد. میزان استاندارد به ترتیب زیر در نظر گرفته شد.

Triglyceride <150 mg/dl

LDL‑cholesterol <100 mg/dl

HDL‑C 40–60 mg/d

داده ها در نرم افزار SPSS نسخه 18 وارد شد و جهت مقایسه گروهها از آزمون من ویتنی استفاده شد. سطح معنی داری در این مطالعه 05/0 در نظر گرفته شد.

یافته ها

در مطالعه حاضر، در هر گروه 15 نفر مورد بررسی قرار گرفتند. متوسط سن افراد شرکت کننده در گروه لیکن پلان دهانی 6/15±3/45 و در گروه کنترل 1/11±7/42 سال بود، که از لحاظ آماری تفاوت معنی داری با هم داشتند (73/0P=).

متوسط ابتلا به لیکن پلان در گروه مورد 6/0±3/2 سال بود. درگیری گونه ها در تمام بیماران وجود داشت. دو نفر به طور همزمان علاوه بر گونه ها درگیری زبان داشتند و یک نفر درگیری همزمان گونه ها و لثه را داشت.

در گروه مورد 6 نفر مرد و بقیه زن و در گروه کنترل 5 نفر مرد و بقیه زن بودند.

نتایج در جدول 1 نشان داده شده است. همانطور که در جدول مشاهده می شود دو گروه از نظر BMI، تری گلیسرید و کلسترول کل تفاوت آماری معنی داری با هم نداشتند. (به ترتیب 6/0P= و 07/0P= و 24/0P=)

بین LDL و HDL در دو گروه تفاوت آماری، معنی دار بود. میزان LDL در افراد سالم (04/0P=) و HDL در مبتلایان به OLP (036/0P=) بالاتر بود، اما در دو گروه این موارد در طیف نرمال قرار داشتند.

جدول 2 تعداد افراد دارای نتایج خارج از طیف نرمال را در هر دو گروه نشان می دهد.

جدول 1 : میانگین LDL، HDL، TG، BMI و CHOL در دو گروه

متغیر گروه	تری گلیسرید )mg/dl)	کلسترول )mg/dl)	تری گلیسرید )mg/dl)	BMI )Kg/m^2(	کلسترول )mg/dl)
مبتلا به OLP	25/122±4/45	4/47±0/10	6/170±45/214	44/23±6/3	3/185±6/35
سالم	35/166±1/66	35/39±2/7	0/173±1/111	86/22±3/3	9/189±7/39
P value	04/0	036/0	06/0	6/0	24/0

جدول 2 : تعداد افراد دارای اختلال چربی در دو گروه

سالم		OLP
خارج از طیف نرمال	طیف نرمال	خارج از طیف نرمال	طیف نرمال
(3/13)2	(7/86)13	(0/20)3	(0/80)12	TG
(7/86)13	(3/13)2	(2/52)8	(7/46)7	LDL
(2/14)2	(7/85)12	(3/13)2	(7/86)13	HDL
(0/20)3	(0/80)12	(7/26)4	(3/72)11	BMI

داده ها بوسیله (درصد) تعداد توصیف شده اند.

بحث

نتایج مطالعه حاضر نشان داد که سطح LDL و HDL در مبتلایان به OLP در وضعیت بهتری نسبت به افراد گروه کنترل قرار داشت، اما تمام این مقادیر در هر دو گروه در طیف نرمال بودند. و به نظر نمی رسد ابتلا به لیکن پلان دهان به تنهایی سبب اختلال در چربی خون گردد. همچنین در این مطالعه BMI و فشار خون دو گروه در محدوده طبیعی قرار داشت و از لحاظ آماری متفاوت نبود.

چندین مطالعه به بررسی پروفایل چربی در افراد مبتلا به OLP و لیکن پلان پوستی پرداخته اند. در مطالعه ی Arias-Santiago⁽⁴⁾، بیماران مبتلا به لیکن پلان پوستی و افراد سالم مورد بررسی قرار گرفتند. در مطالعه ی وی میزان تری گلیسرید، کلسترول و LDL در افراد مبتلا به لیکن پلان بالاتر بود، اما در محدوده نرمال قرار داشت. وی BMI و فشار خون این افراد را بررسی کرد و متوجه شد که این پارامترها در دو گروه تفاوت آماری معنی دار نداشت که مشابه نتایج مطالعه حاضر است.

Lopez-Jornet⁽¹⁰⁾ در طی مطالعه ای نشان داد که تری گلیسرید در بیماران OLP و افراد سالم تفاوت معنی داری ندارد که مشابه نتایج مطالعه حاضر است. در مطالعه ی وی LDL هم بین دو گروه تفاوت نداشت که با نتایج مطالعه ی حاضر مغایر است. HDL نیز در گروه کنترل بیشتر بود که باز با مطالعه ی ما تفاوت دارد. اما در مطالعه Lopez تمام مقادیر در محدوده نرمال قرار داشت. همچنین در مطالعه وی بین فشار سیستولیک و دیاستولیک بیماران و افراد سالم تفاوت آماری معنی دار وجود نداشت که مشابه نتایج مطالعه حاضر می باشد.

Krishnamourthy و همکاران⁽⁶⁾ افراد مبتلا به OLP و افراد سالم را از لحاظ پروفایل چربی مورد بررسی قرار داد. آنها نشان دادند که میزان LDL و کلسترول در مبتلایان به OLP بیشتر از افراد سالم بود اما در مطالعه آنها نیز مانند مطالعه ی حاضر تمام مقادیر در طیف نرمال قرار داشتند. در مطالعه ی فوق بین سطح تری گلیسرید دو گروه تفاوت آماری معنی دار نبود که مشابه مطالعه حاضر است. همچنین 18% بیماران OLP و 50 درصد مبتلایان به ضایعات لیکنوئید، BMI بیش از حد نرمال داشتند.

در مطالعه مهدی پور و همکاران⁽¹²⁾، سطح LDL، HDL و تری گلیسرید در افراد مبتلا بیش از گروه کنترل بود، ولی تمامی مقادیر در طیف نرمال قرار داشت.

Conrotto و همکاران⁽⁷⁾ بیماران مبتلا به OLP را با افراد سالم از لحاظ ابتلا به بیماری های قلبی عروقی مورد بررسی قرار دادند. در مطالعه ی آنها نیز BMI دو گروه از لحاظ آماری معنی دار نبود و در طیف نرمال قرار داشت. همچنین از لحاظ ابتلا به فشار خون بین دو گروه اختلاف آماری معنی دار مشاهده نشد که مشابه مطالعه حاضر می باشد.

Rashed و همکاران⁽¹³⁾ بیماران مبتلا به لیکن پلان پوستی (با یا بدون ضایعه دهانی) را مورد بررسی قرار دادند. بین کلسترول بیماران تفاوت آماری معنی دار بود به طوری که در گروه لیکن پلان بیشتر بود. در هر دو گروه متوسط کلسترول بالای 200 بود؛ که تنها مطالعه ای است که متوسط کلسترول بیش از حد نرمال است. تری گلیسرید هم در گروه لیکن پلان بیشتر بود ولی در محدوده نرمال قرار داشت. میزان HDL اگرچه در افراد مبتلا به لیکن پلان پایین تر بود اما در هر دو گروه در طیف طبیعی قرار داشت. در مطالعه وی 3/3 درصد گروه کنترل و 9/30 درصد گروه مبتلا افزایش فشار خون داشتند که با مطالعه حاضر تفاوت دارد.

Yesoda Aniyan و همکاران⁽⁸⁾ تعداد 30 بیمار مبتلا به OLP و 30 فرد سالم را مورد بررسی قرار دادند. آنها نشان دادند که سطوح HDL و تری گلیسرید هر دو گروه در محدوده نرمال بود و از لحاظ آماری تفاوت معنی داری نداشت، اگرچه میزان LDL در افراد سالم بیشتر از افراد OLP بود ولی هر دو گروه در طیف طبیعی قرار داشتند که مشابه نتیجه مطالعه ما می باشد.

علت OLP ناشناخته است، اما ایمنی سلولی در پاتوژنز پیچیده آن و سیتوکاین ها و عوامل التهابی مختلف در این بیماری نقش دارد.⁽⁸⁾

مطالعه حاضر دارای محدودیت هایی همچون حجم نمونه کم و تک مرکزی بودن می باشد. در صورت طراحی مطالعات چند مرکزی که طیف وسیعتری از بیماران را پوشش دهد، امکان حصول نتایج قابل قبول تر وجود دارد.

نتیجه گیری

در مطالعه حاضر پروفایل چربی بیماران در محدوده نرمال قرار داشت و به نظر نمی رسد ابتلا به لیکن پلان دهانی به تنهایی ریسک فاکتور افزایش چربی خون باشد.

تشکر و قدردانی

این مقاله حاصل طرح تحقیقاتی مصوب دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در سال 1398 به کد 9122 می باشد که با حمایت دانشگاه علوم پزشکی زاهدان اجرا شده است.

مراجع

Arias-Santiago S, Buendia-Eisman A, Aneiros-Fernandez J, Giron-Prieto MS, Gutierrez-Salmeron MT, Garcia-Mellado V, et al. Lipid levels in patients with lichen planus: a case-control study. J Eur Acad Dermatol Venereol 2011; 25(12):1398-401.
Esteve E, Ricart W, Fernandez-Real JM. Dyslipidemia and inflammation: an evolutionary conserved mechanism. Clin Nutr 2005; 24(1):16-31.
Neimann AL, Shin DB, Wang X, Margolis DJ, Troxel AB, Gelfand JM, et al. Prevalence of cardiovascular risk factors in patients with psoriasis. J Am Acad Dermatol 2006; 55(5):829-35.
Arias-Santiago S, Buendia-Eisman A, Aneiros-Fernandez J, Giron-Prieto MS, Gutierrez-Salmeron MT, Mellado VG, et al. Cardiovascular risk factors in patients with lichen planus. Am J Med 2011; 124(6):543-8.
Dreiher J, Shapiro J, Cohen AD. Lichen planus and dyslipidaemia: a case-control study. Br J Dermatol 2009; 161(3):626-9.
Krishnamoorthy B, Gn S, N SM, M BS, Garlapati K. Lipid profile and metabolic syndrome status in patients with oral lichen planus, oral lichenoid reaction and healthy individuals attending a dental college in northern India - a descriptive study. J Clin Diagn Res 2014; 8(11):92-5.
Conrotto D, Barattero R, Carbone M, Gambino A, Sciannameo V, Ricceri F, et al. Can atrophic-erosive oral lichen planus promote cardiovascular diseases? A population-based study. Oral Dis 2018; 24(1-2):215-18.
Aniyan KY, Guledgud MV, Patil K. Alterations of Serum Lipid Profile Patterns in Oral Lichen Planus Patients: A Case-Control Study. Contemp Clin Dent 2018; 9(Suppl 1):S112-S21.
Mehdipour M, Taghavi Zenouz A, Davoodi F, Gholizadeh N, Damghani H, Helli S, et al. Evaluation of the Relationship between Serum Lipid Profile andOral Lichen Planus. J Dent Res Dent Clin Dent Prospects 2015; 9(4):261-6.
Greenberg M, Glick M. Red & white lesions of oral mucosa; Burket’s oral medicine diagnosis & treatment, 10th edition. Hamilton: BC Decker Inc. 2003; 30(4):107–110.
Lopez-Jornet P, Camacho-Alonso F, Rodriguez-Martines MA. Alterations in serum lipid profile patterns in oral lichen planus: a cross-sectional study. Am J Clin Dermatol 2012; 13(6):399-404.
Mehdipour M, Taghavi Zenouz A, Davoodi F, Gholizadeh N, Damghani H, Helli S, Safarnavadeh M, et al. Evaluation of the Relationship between Serum Lipid Profile andOral Lichen Planus. J Dent Res Dent Clin Dent Prospects 2015; 9(4):261-6.
Rashed L, Abdel Hay R, AlKaffas M, Ali S, Kadry D, Abdallah S, et al. Studying the association between methylenetetrahydrofolate reductase (MTHFR) 677 gene polymorphism, cardiovascular risk and lichen planus. J Oral Pathol Med 2017; 46(10):1023-1029.

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 839

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 300

سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد

مقایسه پروفایل چربی در افراد مبتلا به لیکن پلان دهانی با افراد سالم