مقایسه آزمایشگاهی اثرات ضدمیکروبی پرسیکا و کلرهگزیدین با هیپوکلریت سدیم بر انتروکوکوس فکالیس و کاندیدا آلبیکنس

یاقوتی خراسانی, محمد مهدی; آثار, سپیده; رضا حسینی, امید

doi:10.22038/jmds.2010.1200

مقایسه آزمایشگاهی اثرات ضدمیکروبی پرسیکا و کلرهگزیدین با هیپوکلریت سدیم بر انتروکوکوس فکالیس و کاندیدا آلبیکنس

مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد

مقاله 7، دوره 34، شماره 2، تیر 1389، صفحه 153-160 اصل مقاله (321.39 K)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22038/jmds.2010.1200

نویسندگان

محمد مهدی یاقوتی خراسانی^* ¹؛ سپیده آثار²؛ امید رضا حسینی³

¹استادیار گروه اندودانتیکس دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

²دانشجوی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

³دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

چکیده

مقدمه: در استفاده بالینی از مواد ضدمیکروبی، ماده ای که سمیت کمتر و کارایی بیشتری دارد مطلوبتر است. هدف ما در این مطالعه مقایسه آزمایشگاهی اثرات ضدمیکروبی پرسیکا و کلرهگزیدین با هیپوکلریت سدیم بر میکروارگانیسم‏های انتروکوکوس فکالیس و کاندیدا آلبیکنس بود.
مواد و روش‏ها: در این مطالعه تجربی-آزمایشگاهی 92 نمونه از میکروارگانیسم‏های مورد مطالعه بر اساس روش کربی بائر بر روی محیط مولر هینتون آگار کشت سطحی داده شدند. دیسک‏های کاغذی را با غلظت‏های پرسیکای خالص و 50%، کلرهگزیدین2/0% و 1/0% و هیپوکلریت سدیم 1% آغشته نموده و روی محیط کشت قرار دادیم. 48 ساعت پس از کشت، قطر هاله‌ عدم رشد بر حسب میلی‏متر اندازه‌گیری شد. داده‏ها توسط نرم‏افزار SPSS و به وسیله آزمون‏های آماری من ویتنی و کروسکال والیس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته‏ها: از نظر آماری غلظت به کار رفته از هیپوکلریت سدیم نسبت به غلظت‏های به کار رفته از کلرهگزیدین و پرسیکا به طور معنی‏داری در مهار رشد میکروارگانیسم‏های مورد مطالعه موثرتر بود (000/0P=).
نتیجه گیری: در این مطالعه میکروارگانیسم‏های مورد مطالعه نسبت به هیپوکلریت سدیم بسیار حساس بودند. با کاهش غلظت کلرهگزیدین از حساسیت میکروارگانیسم‏ها کاسته شد. در مورد پرسیکا حساسیت وجود نداشت. به طور کلی غلظت‏های مورد مطالعه در مقایسه با هیپوکلریت سدیم اثر ضعیف تری داشتند.

کلیدواژه‌ها

کلرهگزیدین؛ پرسیکا؛ هیپوکلریت سدیم؛ انتروکوکوس فکالیس؛ کاندیدا آلبیکنس

اصل مقاله

مقدمه

هدف دندانپزشکی مدرن حفظ سیستم جونده برای تمام عمر انسان می‏باشد و بدون درمان ریشه، دستیابی به این هدف در بیشتر بیماران مشکل خواهد بود.⁽¹⁾ تحریکات میکروبی مهمترین عامل آسیب رسان به بافت پالپ و نسوج پری اپیکال بوده و هدف اصلی از درمان‏های اندودنتیک نیز، حذف کامل یا به حداقل رساندن این تحریکات می باشد.⁽²⁾ مطالعات نشان می‏دهند که حتی با انجام تکنیک‏های پاک‏سازی کانال, میزان موفقیت در حذف عوامل میکروبی کانال ریشه تنها 50% می‏باشد.⁽³⁾

دهان به لحاظ فلور میکروبی از تنوع زیادی برخوردار است به طوری که حدود پانصد نوع میکروارگانیسم در حفره دهان وجود دارد.⁽⁴⁾ انتروکوک‏ها بخشی از فلور میکروبی دهان می‏باشند و بسیاری از عفونت‏های اولیه کانال ریشه را تشکیل می‏دهند و از تعداد زیادی از کانال‏های ریشه دندان‏های درمان ریشه شده دارای پریودنتیت آپیکال مزمن (شکست خورده) جدا شده‏اند. انتروکوک فکالیس یک باکتری بی‏هوازی اختیاری گرم مثبت است که در اکثر عفونت‏های با منشا انتروکوک انسان مشاهده شده است.⁽¹⁾

از طرفی کاندیدیازیس شایع‏ترین عفونت قارچی دهان می باشد و به وسیله قارچ کاندیدا ایجاد می‏شود. از نظر قارچ‏شناسی ده نوع کاندیدا حائز اهمیت است که از این میان کاندیدا آلبیکنس از همه مهمتر می‏باشد که به صورت فلور نرمال در دهان یافت می‏شود.⁽⁵⁾ در عفونت‏های پایدار کانال ریشه حضور قارچ‏ها در 7% موارد گزارش شده که در بین آنها کاندیدا آلبیکنس شایع‏ترین نمونه قارچی جدا شده بوده است.⁽²⁾

پاک‏سازی ناکافی مکانیکی و شیمیایی کانال و رانده شدن دبری‏ها به داخل کانال از عوامل شکست درمان ریشه و ایجاد التهاب می‏باشد و در این میان استفاده از مواد ضدعفونی‏کننده مناسب جهت پاک‏سازی مکانیکی از اهمیت بسزایی برخوردار است.⁽⁶⁾ به طور کلی یک ماده شستشودهنده و ضدعفونی‏کننده کانال باید خصوصیاتی از قبیل سمیت و کشش سطحی کم، لغزندگی، دوام اثر ضدمیکروبی، دسترسی آسان، بوی قابل قبول و قیمت مناسب داشته باشد.⁽⁴⁾ از این میان مواد ضدعفونی‏کننده گیاهی در سال‏های اخیر توجه اکثر مردم را به خود جلب نموده است.

پرسیکا یکی از این موارد است که وارد بازار دارویی ایران شده است و حاوی عصاره گیاهان سالوادورا پرسیکا، نعناع و بومادران می‏باشد.⁽⁷⁾ گیاه سالوادورا پرسیکا تحت عنوان مسواک یا چوب جویدنی هزاران سال است که مورد استفاده بشر قرار می‏گیرد و علاوه بر اثرات ضدمیکروبی در پیشگیری از بیماری‏های لثه و پوسیدگی دندان نیز نقش دارد.⁽⁸⁾ اگرچه گیاهان دیگر موجود در دهانشویه پرسیکا نیز به علت خواص گیاهی قابل توجه، توسط کارخانه سازنده پرسیکا به عصاره سالوادورا پرسیـکا افزوده شـده ولی اطـلاعات دقیقـی از خـواص

ضدمیکروبی و سیتوتوکسیسیتی آنها وجود ندارد.⁽⁴⁾

کلرهگزیدین یک کلروفنیل بیس بایگوانید با فعالیت ضدمیکروبی گسترده است که در دندانپزشکی به عنوان مهارکننده پوسیدگی سطوح صاف، گندزدا کننده دست دندان مصنوعی و مهارکننده‌ پلاک دندانی استفاده می‌شود.^(9و7) این ماده به دلیل قدرت ضدباکتریایی مناسب، دوام اثر نسبتاً طولانی و عدم سمیت به عنوان یک شستشودهنده کانال مطرح شده است.⁽¹⁰⁾ اما کلرهگزیدین دارای عوارض گوناگونی همچون ایجاد رنگیزه‏های دندانی، تغییر حس چشایی، سوزش و خشکی دهان، متفلس شدن لثه و اثرات سیستمیک منفی در صورت بلع است.⁽¹¹⁾

هیپوکلریت سدیم به دلیل خاصیت آنتی باکتریال بالا و قدرت حل‏کنندگی بافت پالپ همواره مورد توجه بوده است. این ماده معمول‏ترین ماده برای شستشوی کانال است⁽¹²⁾ و از طریق حل کردن بافت زنده و غیرزنده پالپ عمل شستشوی کانال را انجام می‏دهد. این ماده معایبی از جمله بوی بد و خوردگی و تغییر رنگ وسایل و نیز سمیت نسجی را به همراه دارد.⁽¹³⁾ هیپوکلریت سدیم قابلیت نفوذ به عاج را ندارد و کانال‏های کوچک و بی‏نظمی‏های کانال توسط آن به خوبی شسته نمی‏شوند.⁽¹⁾در دو مطالعه‏ای درون تنی نشان داده شد محلول 5/0% هیپوکلریت سدیم در کاهش تعداد باکتری‏های کانال ریشه بسیار موثر می باشد.^(15و14)آزمایش تعیین حساسیت باکتری‏ها نسبت به مواد ضدمیکروبی با روش
Disk diffusion انجام می‌شود که یکی از مفیدترین و باارزش‏ترین روش‏ها برای تعیین حساسیت نسبت به مواد ضدمیکروبی بوده و به نام روش دیسک هم خوانده می‏شود. از مزایای استفاده از روش دیسک سادگی و سرعت انجام آن، آسانی حمل و نقل پلیت‏ها، امکان اندازه‏گیری دقیق‏ هاله ایجاد شده و اینکه مقدار کمی محلول ضدمیکروبی برای اشباع شدن دیسک لازم است را می‏توان نام برد.⁽¹⁶⁾

در مطالعات گذشته، مقایسه اثر ضدمیکروبی پرسیکا به عنوان یک ماده ضدمیکروبی قابل قبول، با مواد ضدعفونی‏کننده کانال به میزان کافی صورت نگرفته است.^(17و8)هدف ما در این مطالعه مقایسه اثرات آنتی‏میکروبیال پرسیکا و کلرهگزیدین با هیپوکلریت سدیم بر میکروارگانیسم‏های انتروکوک فکالیس و کاندیدا آلبیکنس در محیط آزمایشگاهی جهت یافتن جایگزین مناسب‏تر برای هیپوکلریت سدیم بود.

مواد و روش‏ها

آزمایش تعیین حساسیت باکتری‏ها نسبت به مواد ضدمیکروبی با روش Disk diffusion انجام می‌شود. در این مطالعه تجربی-آزمایشگاهی از دیسک‏های کاغذ صافی استفاده گردید که آغشته به مقادیر مناسب و مشخصی از دهانشویه پرسیکا (پورسینا، تهران، ایران)، دهانشویه کلرهگزیدین و هیپوکلریت سدیم بود. در کل برای باکتری انتروکوکوس فکالیس و قارچ کاندیدا آلبیکنس به طور مجزا 92 دیسک قرار داده شد (برای هر گروه 18 دیسک به علاوه 2 دیسک کنترل منفی). محیط کشت مولر هینتون آگار(Merck KGaA, Darmstadt, Germany) معمولا برای تست تعیین حساسیت اکثر باکتری‏های گرم مثبت و گرم منفی و نیز مخمرها مناسب است. در این مطالعه از باکتری انتروکوکوس فکالیس (با کد شناسایی 1394) و قارچ کاندیدا آلبیکنس (با کد شناسایی 5027) استفاده شد که از مجموعه باکتری‏ها و قارچ‏های صنعتی و عفونی ایران (PTCC) تهیه شدند، این میکروب‏ها بر روی محیط کشت Tryptic soy broth(Merck KGaA, Darmstadt, Germany) جهت تکثیر اولیه کشت داده شده سپس از محیط کشت مولر هینتون آگار برای داشتن کلنی ایزوله (تک) استفاده شد. در مدت انکوباتورگذاری 18 ساعته در 37 درجه سانتیگراد و پس از برداشت کلنی تک از این میکروارگانیسم‏ها، آنها در سرم فیزیولوژی انتقال داده شدند و سپس بر اساس روش کربی بائر کدورتی از میکروارگانیسم خالص به میزان نیم واحد مک فارلند (مخلوطی از اسیدسولفوریک و کلرور باریوم که کدورتی برابر با 10⁸×5/1 میکروارگانیسم در میلی‏لیتر ایجاد کرده و برای به کاربردن تعداد معینی باکتری در آزمایش استفاده می‏شود.⁽¹⁸⁾) ایجاد گردید. از این تعلیق باکتری‏دار برای انجام کشت سطحی استفاده شد. در طرح حاضر ابتدا یک سواب پنبه‌ای استریل به داخل محلول حاوی میکروارگانیسم فرو برده و مایع اضافی با فشار دادن به لبه داخلی لوله‌ آزمایش خارج شد سپس سواب در سطح پلیت مولر هینتون آگار به روش Spread plate کشت داده شد به طوری که تمام سطح محیط آغشته به باکتری شود. پلیت‏های کشت به مدت 2 تا 5 دقیقه بی‏حرکت گذاشته شدند تا رطوبت آنها جذب گردد. دیسک‏های کاغذی را با مقادیر غلظت‏های پرسیکا (خالص و 50%)، کلرهگزیدین (2/0% و 1/0%) و هیپوکلریت سدیم (1%) آغشته شدند و پس از گذاشتن آنها در کوره و خشک شدن با دقت روی محیط کشت داخل پلیت قرار داده شدند و به آرامی در سطح آگار فشرده گشتند تا تمام دیسک در تماس با آگار باشد. در این مطالعه از دیسک‏های بلانک (کاغذ صافی بدون ماده ضدمیکروبی) به عنوان کنترل منفی استفاده شد. غلظت‏های به کار گرفته شده از مواد بر اساس مطالعات قبلی انتخاب شده بودند.⁽³⁾

پس از انکوباتورگذاری به مدت 18 ساعت و در دمای 37 درجه سانتیگراد قطر‏ هاله‌ عدم رشد (تصویر 1) بر حسب میلی‏متر اندازه‌گیری و نتایج در چک لیست ثبت شد.⁽¹⁹⁾ برای افزایش دقت از هر دهانشویه و ضدعفونی‏کننده 5 بار کشت داده شد و میانگین آن محاسبه و مقایسه گردید. در این مطالعه اثر 2 نوع دهانشویه و یک ضدعفونی‏کننده ذکر شده بر روی یک نوع باکتری و یک نوع قارچ 5 بار تکرار شد یعنی هر کدام از محلول‏ها 5 بار مورد بررسی قرار گرفتند. در کل 23 کشت انجام شد (برای هر میکروارگانیسم و غلظت 5 پلیت جهت بررسی حساسیت و برای چک کردن رشد آنها 2 پلیت بدون به کار بردن دیسک‏ها و یک پلیت بدون باکتری استفاده گردید). داده‏ها توسط نرم‏افزار SPSS ویرایش هفدهم و به وسیله آزمون‏های آماری غیرپارامتریک من‏ویتنی و کروسکال والیس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

تصویر 1 : نمایی از هاله عدم رشد

یافته‏ها

در این مطالعه برای باکتری انتروکوکوس فکالیس و قارچ کاندیدا آلبیکنس به طور مجزا 92 دیسک قرار داده شد (برای هر گروه 18 دیسک به علاوه 2 دیسک کنترل منفی). برای دو دیسک بلانک (کنترل منفی) مورد آزمایش هاله عدم رشدی مشاهده نشد.

از نظر آماری غلظت به کار رفته از هیپوکلریت سدیم نسبت به غلظت‏های به کار رفته از کلرهگزیدین به طور معنـی‏داری در مهار رشد میکروارگانیسم‏های ‏مورد مطالعه

موثرتر بود (000/0P=). دهانشویه پرسیکا در دو غلظت به‏‎کاررفته هیچ تاثیری بر مهار رشد انتروکوکوس فکالیس و کاندیدا آلبیکنس نداشت و کلرهگزیدین 2/0% موثرتر از غلظت 1/0% آن بود.

در آزمون کروسکال والیس انجام شده اختلاف میانگین رتبه‏ای به دست آمده برای سه ماده ضدمیکروبی کلرهگزیدین 2/0%، کلرهگزیدین 1/0% و هیپوکلریت سدیم 1% دارای 001/0P< و از نظر آماری معنی‏دار بود (جداول 1 و 2).

جدول 1 : نتایج آزمون Mann-Whitney برای قطر هاله عدم رشد باکتری انتروکوکوس فکالیس در برابر مواد ضدمیکروبی مورد استفاده

مواد ضد میکروبی	جمع رتبه	میانگین رتبه	Z	P
کلرهگزیدین 2/0% کلرهگزیدین 1/0%	483 183	83/26 17/10	875/4-	001/0>
کلرهگزیدین 2/0% هیپوکلریت سدیم 1%	171 495	5/9 5/27	255/5-	001/0>
کلرهگزیدین 1/0% هیپوکلریت سدیم 1%	171 495	5/9 5/27	26/5-	001/0>

جدول 2 : نتایج آزمون Mann-Whitney برای قطر هاله عدم رشد قارچ کاندیدا آلبیکنس در برابر مواد ضدمیکروبی مورد استفاده

مواد ضد میکروبی	جمع رتبه	میانگین رتبه	Z	P
کلرهگزیدین 2/0% کلرهگزیدین 1/0%	495 171	5/27 5/9	205/5-	001/0>
کلرهگزیدین 2/0% هیپوکلریت سدیم 1%	171 495	5/9 5/27	253/5-	001/0>
کلرهگزیدین 1/0% هیپوکلریت سدیم 1%	171 495	5/9 5/27	248/5-	001/0>

بحث

برای پـاک‏سـازی سـیستم کـانـال ریشـه از مواد ضدعفونی‏کننده متفاوتی استفاده می‏شود و به طور کلی ماده ای مناسب‏تر است که علاوه بر کارایی ضد میکروبی بالاتر دارای اثرات مخرب کمتری باشد. بدین منظور محققان در سال‏های اخیر مواد متفاوتی را برای دستیابی به نتایج بهتر آزموده‏اند. یکی از مواد مهمی که در پـاک‏سـازی کانال ریشه استفاده می‏شود هیپوکلریت‏سدیم است که به علت کاربرد زیاد و معمول آن در ضدعفونی کردن سیستم کانال ریشه به عنوان استاندارد در نظر گرفته شده است. غلظت 1% هیپوکلریت سدیم به طور معمول در پاک‏سازی کانال ریشه کاربرد دارد.⁽²⁰⁾ برای مقایسه با هیپوکلریت سدیم در این مطالعه از دهانشویه کلرهگزیدین که خواص ضدعفونی‏کنندگی ثابت شده‏ای دارد و همچنین دهانشویه گیاهی پرسیکا که به علت خواص مطلوب گیاهی و در نتیجه مضرات کمتر مورد توجه قرار گرفته است استفاده نمودیم. غلظت معمول مورد استفاده کلرهگزیدین 2/0% است⁽²⁰⁾ و ما برای اینکه اثربخشی غلظت‏های کمتر از آن را نیز بسنجیم از غلظت 1/0% آن نیز استفاده نمودیم و برای پرسیکا نیز غلظت خالص (موجود در ظرف اولیه پرسیکا) و غلظت 50% آن را مورد استفاده قرار دادیم.

باکتری انتروکوکوس فکالیس یکی از شایع‏ترین باکتری‏های موجود در کانال ریشه می‏باشد. این باکتری بی‏هوازی اختیاری و گرم مثبت بوده و در محیط کشت به کار برده شده در این مطالعه رشد می‏کند.⁽²¹⁾ قارچ کاندیدا آلبیکنس نیز شایع‏ترین قارچ موجود در کانال ریشه می‏باشد که در این طرح به عنوان قارچ مورد مطالعه انتخاب شده است.⁽²²⁾

نتایـج حاصل از این مـطالعه نشان دادند که باکتری و

قارچ مورد مطالعه نسبت به هیپوکلریت سدیم بسیار حساس می‏باشند و نسبت به کلرهگزیدین 2/0% هم از حساسیت قابل توجهی برخوردارند اما با کاهش غلظت کلرهگزیدین از حساسیت باکتری و قارچ مورد مطالعه کاسته شده است. اما به طور کلی در غلظت‏های بررسی شده در این مطالعه در مقایسه با هیپوکلریت سدیم کارایی کافی ندارند. نتایج حاصله از بررسی کلرهگزیدین در این مطالعه با نتایج گزارش شده در برخی مطالعات قبلی سازگار نبود. در مطالعه هاشمی‏نیا و همکاران یافته‏ها نشان دادند که هیپوکلریت سدیم و کلرهگزیدین در کاهش میکروارگانیسم‏های داخل کانال بسیار موثرتر از آب مقطر بودند. گرچه تعداد کلنی‏ها در هیپوکلریت سدیم کمتر از کلرهگزیدین بود اما این تفاوت از لحاظ آماری معنی‏دار نبود.⁽¹⁾ همچنین نتایج مطالعه‏ای که توسط جاویدی و همکاران انجام شد نیز بیانگر این مطلب بود که اختلاف معنی‏داری بین محلول‏های شستشودهنده هیپوکلریت سدیم 5/2% و 25/2% با نرمال سالین و کلرهگزیدین، در کاهش میکروارگانیسم‏های داخل کانال، به دنبال آماده‏سازی کانال وجود داشت. (هیپوکلریت سدیم موثرتر بود) اما هیپوکلریت سدیم 1%، نرمال‏‏سالین و کلرهگزیدین اختلافی با یکدیگر نداشتند.⁽³⁾ White و Jeansonne نیز در مطالعه بر روی اثر آنتی باکتریال هیپوکلریت سدیم 25/5% و کلرهگزیدین گلوکونات 2/0% تفاوت معنی‏داری در نمونه‏های کشت شده مثبت از این دو شستشوکننده به دست نیاوردند.⁽²³⁾در مطالعه Giardino و همکاران اثرات ضدمیکروبی هیپوکلریت سدیم در مقایسه با کلرهگزیدین بسیار بیشتر بود و این تفاوت از نظر آماری معنی‏دار تلقی شد.⁽²⁴⁾ مطالعه‏ای که توسط Ballal و همکاران در سال 2009 انجام شد بیانگر این مساله بود که اثر مهاری کلرهگزیدین بر انتروکوکوس فکالیس بیشتر از کاندیدا آلبیکنس بود.⁽²⁵⁾ Wang و همکاران نیز طی مطالعه‏ای بر اثرات ضدمیکروبی مطللوب کلرهگزیدین بر باکتری انتروکوکوس فکالیس تاکید نمودند.⁽²⁶⁾

باکتری و قارچ مورد مطالعه ما نسبت به پرسیکا حساسیت قابل توجهی را نشان ندادند، این در حالی است که بعضی مطالعات میزان بیشتری اثربخشی پرسیکا را بر باکتری انتروکوکوس فکالیس نشان داده بودند. Almas در سال 1999 در مطالعه‏ای اثر آنتی‏باکتریال عصاره 50% سالوادورا پرسیکا را بر روی استرپتوکوکوس موتانس و استرپتوکوکوس فکالیس نشان داد.⁽¹⁷⁾ اما برخی دیگر از مطالعات نتایجی مشابه با مطالعه ما به دست آورده بودند. مطالعه مظفری و همکاران نشان داد دهانشویه کلرهگزیدین در رقت‏های 2/0%، 1/0%، 02/0% و 01/0% از رشد میکروارگانیسم‏های استرپتوکوکوس سانگوئیس، استرپتوکوکوس موتانس ولاکتوباسیلوس کازئی در محیط کشت ممانعت می‏کند. در حالی که دهانشویه پرسیکا در رقت 50% و حتی رقت خالص خود قادر به جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‏ها در محیط کشت نبود.⁽⁴⁾

نتیجه گیری

با توجه به نتایج به دست آمده از مطالعه چنین برداشت می‏شود که غلظت‏های به کار رفته از ترکیبات ضدمیکروبی مورد استفاده در این تحقیق در مقایسه با هیپوکلریت سدیم در مهار رشد باکتری انتروکوکوس فکالیس و قارچ کاندیدا آلبیکنس کافی نبوده و استفاده از غلظت‏های بالاتر این مواد در مطالعات آینده پیشنهاد می‏شود. از سوی دیگر در مورد دهانشویه پرسیکا با توجه به صحت تاریخ مصرف نمونه‏های به کار برده شده از این محلول، بررسی علت عدم پاسخ میکروارگانیسم‏های مورد مطالعه نسبت به آن ضروری به نظر می‏رسد.

تشکر و قدردانی

بدین وسیله از اعضای محترم شورای پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان و نیز جناب آقای شکراله آثار مربی عضو هیئت علمی گروه میکروب شناسی و جناب آقای رضا بهرام آبادی کارشناس محترم میکروب‏شناسی که در اجرای این طرح زحمات زیادی متقبل شدند کمال تقدیر و تشکر را داریم.

مراجع

Hasheminiya SM, Havaee SA, Rajabi M. Antibacterial and substantivity evaluation of 2.5% sodium hypochlorite, 0.2% cholorehexidine and distilled water as root canal irrigants (In-vitro). The Journal of Islamic Dental Association of Iran 2005; 17(55): 38-45. (Persian)
Saberi EA, Ebrahimzadeh A, Ghanbari Phiroozabadi MH. The antifungal effect of sodium hypochlorite in infected root canals with Candida albicans. Tabib-e-Shargh 2004; 6(2): 115-121. (Persian)
Javidi M, Behravan J,Goudarzi M, Bagherpour Z.An in vitro evaluation of antimicrobial activity of NaClO and chlorhexidine as intracanal irrigants on streptococcus faecalis. J Mash Dent Sch 2007; 31(3): 177-82. (Persian)
Mozaffari B, Mansouri SH. Comparison of antibacterial and cytotoxic effects of Persica and chlorhixidine mouthwashes in vitro. Journal of Dental School Shahid Beheshti University of Medical Sciences 2006; 23(3): 494-509. (Persian)
Fani MM. Evaluation of treating effect of chlorhexidine 0.2% mouthrinse on Candida. Journal of Dentistry Shiraz University of Medical Sciences 2000; 2(2): 21-5. (Persian)
Bidar M, zarei M, Abbasian M. Comparison of chlorhexidine and sodium hypochlorite effect as intracanal irrigants on pain and swelling after root canal therapy in teeth with necrotic pulp. J Mash Dent Sch 2007; 31(3): 163-70. (Persian)
Fallahzadeh H, Mointaghavi A, Foruzanmehr M. Clinical comparison of Persica and Chlorhexidine mouthrinses using meta-analysis technique. The Journal of Islamic Dental Association of Iran 2006; 18(1): 62-72. (Persian)
al-Bagieh NH, Idowu A, Salako NO. Effect of aqueous extract of miswak on the in vitro growth of candida albicans. Microbios 1994; 80(323): 107-13.
Lin S, Zuckerman O, Weiss EI, Mazor Y, Fuss Z. Antibacterial efficacy of a new chlorhexidine slow release device to disinfect dentinal tubules. J Endod 2003; 29(6): 416-8.
Chitsazi MT, shirmohammadi A, Bablayi E. The effect of herbal and chemical mouthrinses on periodontal indexes: Comparison of Persica, Matrica and Chlorhexidine. Journal of Dentistry Shiraz University of Medical Sciences 2007; 8(4): 54-60. (Persian)
Estrela C, Ribeiror RG, Estrela CR, Pecora JD, Sousa-Neto MD. Antimicrobial effect of 2% sodium hypochlorite and 2% chlorhexidine tested by different methods. Braz Dent J 2003; 14(1): 58-62.
Siqueira JFJr, Machado AG, Silverira RM, Lopes HP, de Uzeda M. Evaluation of the effectiveness of sodium hypochlorite used with three irrigation methods in the elimination of Enterococous faecalis from the root canal, in vitro. Int Endod J 1997; 30(4): 279-82.
Farhad AR, Havaei A, Farhad SZ, Poursina F. The bacteriologic evaluation of antibacterial effect: normal saline 5.25% and 0.5% sodium hypochlorite and calcium hydroxide. Journal of Research in Medical Sciences 2000; 5(3): 245-9. (Persian)
Ringel AM, Patterson SS, Newton CW, Miller CH, Mulhern JM. In vivo evaluation of chlorhexidine gluconate solution and sodium hypochlorite solution as root canal irrigants. J Endod 1982; 8(5): 200-4.
Yesilsoy C,Whitaker E, Cleveland D, Phillips E, Trope M. Antimicrobial and toxic effects established and potential root canal irrigants. J Endod 1995; 21(10): 513-5.
Prescott LM, Klein DA, Harley JP. Microbiology. 5^th ed. New York: Mc Graw-Hill CO; 2002. P. 809-10.
Almas K. The antimicrobial effects of extracts of Azadirachta Indica (Neem) and Salvadora Persica (Arak) chewing sticks. Indian J Dent Res 1999; 10(1): 23-6.
Gillespie SH, Hawkey PM. Principles and Practice of Clinical Bacteriology. 2^nd ed. England; Wiley ltd: 2006. P. 77, 531.
Haghighati F, Jafari S, Beitollahi J. Comparison of antimicrobial effects of ten Herbal extracts with chlorhexidine on three different oral pathogens; An in vitro study. Hakim Journal 2003; 6(3): 71-6. (Persian)
Cohen S, Hargreaves KM. Pathways of the Pulp. 9^th ed. San Francisco: Mosby Elsevier; 2005. P. 260-1.
Torabinejad M, Walton RE. Endodontics: Principles and Practice. 4^th ed. Philadelphia: W.B. Saunders Co; 2008. P. 43-4.
Fouad AF. Endodontic Microbiology. 2^nd ed. Iowa: Wiley Blackwell; 2009. P. 251.
Jeansonne MJ, White RR. A comparison of 2.0% chlorhexidine gluconate and 5.25% sodium hypochlorite as antimicrobial endodontic irrigants. J Endod 1994; 20(6): 276-8.
Giardino L, Savoldi E, Ambu E, Rimondini R, Palezona A, Debbia EA. Antimicrobial effect of MTAD, Tetraclean, Cloreximid, and sodium hypochlorite on three common endodontic pathogens. Indian J Dent Res 2009; 20(3): 391.
Ballal NV, Kundabala M, Bhat KS, Acharya S, Ballal M, Kumar R, et al. Susceptibility of Candida albicans and Enterococcus faecalis to Chitosan, Chlorhexidine gluconate and their combination in vitro. Aust Endod J 2009; 35(1): 29-33.
Wang DM, Gao XJ, Shen S.Comparison of antimicrobial efficacy of four endodontic irrigants using an in vitro model infected by Enterococcus faecalis. Zhonghua Kou Qiang Yi Xue Za Zhi 2007; 42(4): 223-4.

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 6,976

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,998

سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد

مقایسه آزمایشگاهی اثرات ضدمیکروبی پرسیکا و کلرهگزیدین با هیپوکلریت سدیم بر انتروکوکوس فکالیس و کاندیدا آلبیکنس

نتیجه گیری